„Choroba strażaków” atakuje z ukrycia. Objawy pojawiają się i znikają, a rak się rozwija. Jak wykryć i leczyć raka pęcherza?

Maj jest miesiącem świadomości raka pęcherza moczowego. Z tej okazji 6 maja br. odbyła się konferencja organizowana przez Fundację Wygrajmy Zdrowie i 6 organizacji wspierających chorych z rakiem pęcherz moczowego. Pretekstem spotkania był też obchodzony 4 maja Międzynarodowy Dzień Strażaka, ponieważ to właśnie strażacy są grupą zawodową szczególnie narażoną na ten nowotwór.

– Rak pęcherza moczowego zabija. 40 razy częściej występuje w pęcherzu niż w górnych drogach moczowych, ponieważ powierzchnia pęcherza jest o wiele większa niż całych górnych dróg moczowych razem wziętych – podkreśla prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta, specjalista chirurg, urolog.

Główne objawy raka, które wymienia ekspert to:

• nagły krwiomocz występujący bez bólu, ze skrzepami, może szybko zanikać i powracać,

• zwiększona częstość oddawania moczu,

• nawracający krwinkomocz,

• pieczenie w okolicy brzucha i cewki moczowej,

• naglące parcia na mocz.

– Pierwszym, głównym i zasadniczym objawem raka pęcherza jest krwiomocz bezbólowy, tak szybko się pojawiający jak szybko znikający. Na pytanie: dlaczego wyniki leczenia chorych na raka pęcherza moczowego są niesatysfakcjonujące odpowiedź brzmi: dlatego, że musimy jeszcze większy nacisk położyć na edukację zdrowotną i na to, aby zarówno pacjenci, jak i lekarze pierwszego kontaktu zwracali szczególną uwagę na pojawienie się tego symptomu tak błyskawicznie występującego, jak błyskawicznie ustępującego i natychmiast reagowali zgłaszając się do urologów. Urolog posiada narzędzia mogące rozstrzygnąć kwestię czy choroba rozpoznana od samego początku ma charakter powierzchowny. nie naciekający do głębszych warstw pęcherza moczowego czy bardziej agresywny – mówi prof. Chłosta.

Do głównych czynników ryzyka rozwoju raka pęcherza należy palenie papierosów i otyłość. To dość nieoczywiste czynniki ryzyka w przypadku tego nowotworu.

– Substancje aromatyczne będące wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi zawartymi w dymie tytoniowym wchodzą w reakcję z nabłonkiem układu moczowego. Palenie papierosów przyjmuje się więc jako jeden z głównych i zasadniczych czynników ryzyka rozwoju tego nowotworu. Poza tym istnieje również narażenie zawodowe. Na tego typu nowotwór częściej narażeni są pracownicy przemysłu rafinaryjnego, wulkanizacyjnego, garbarskiego, a także strażacy – podkreśla prof. Chłosta.

Strażacy narażeni są na jeden z głównych czynników ryzyka rozwoju raka pęcherza moczowego, czyli dym, a dokładni produkty spalania węgla takie jak WWA, które mają właściwości rakotwórcze. Kapitan mgr Tomasz Milczarczyk podkreśla jak ważna jest więc profilaktyka i ochrona strażaków przed tym nowotworem.

– Mówimy o zabezpieczeniu dróg oddechowych i skóry, przez które te produkty spalania wnikają do naszego ciała. Potrzebne są specjalne ubrania, które chronią nas przed tymi produktami spalania. Hełm, kominiarka, maska, aparat ochrony dróg oddechowych, ubrania koszarowe – mówi strażak kapitan mgr Tomasz Milczarczyk.

Największym problemem utrudniającym skuteczne leczenie raka pęcherza jest późne rozpoznanie choroby. Pacjenci trafiają do lekarza dość późno, już z zaawansowanym nowotworem. Tymczasem podstawowe badania profilaktyczne takie jak USG wykonywane raz w roku pozwoliłoby na wczesne wykrycie zmian.

– Najsłabszym ogniwem w leczeniu raka jest trafienie na początku do specjalisty. Jak już pacjent znajduje się pod opieką specjalisty jest dużo łatwiej, jest planowane leczenie i pacjent jest zaopiekowany – podkreśla mgr Iwona Król, pielęgniarka urostomijna, pychoonkolog, moderatorka grupy wsparcia dla pacjentów z rakiem pęcherza na Facebooku.

Leczenie raka pęcherza moczowego jest złożone i zależy od wielu czynników, takich jak stadium zaawansowania nowotworu, jego typu, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz obecności ewentualnych przerzutów.

– W 70 proc. przypadków nowo rozpoznanego raka pęcherza guz występuje w postaci nienaciekającej i w tej grupie pacjentów możliwe jest zastosowanie leczenia oszczędzającego pęcherz.[…] Niestety, u 20-30 proc. chorych stwierdza się w momencie rozpoznania chorobę naciekającą, guza naciekającego rozsianego. W takim przypadku konieczne jest zastosowanie radykalnego leczenia. Obejmuje ono wycięcie pęcherza moczowego u mężczyzn razem z gruczołem krokowym, pęcherzykami nasiennymi i regionalnymi węzłami chłonnymi, u kobiet razem z przydatkami, macicą i przednią ścianą pochwy – mówi prof. Chłosta.

Wybór metody leczenia jest zawsze indywidualny i podejmowany przez zespół specjalistów (urolog, onkolog) w porozumieniu z pacjentem, po dokładnej ocenie wszystkich czynników związanych z chorobą i stanem zdrowia pacjenta. Po zakończeniu leczenia konieczne są regularne badania kontrolne w celu wczesnego wykrycia ewentualnego nawrotu choroby.

– Od 2022 r. mamy program lekowy, w ramach którego refundowane są nowoczesne terapie. […]  Umożliwia on zastosowanie immunoterapii jako bardzo efektywnego leczenia polegającego na podaniu substancji, które pobudzają układ immunologiczny do aktywnego poszukiwania komórek nowotworowych i niszczenia zmian. Oraz koniugat terapeutyczny, bardzo zaawansowany lek, który podany dożylnie „przykleja się” do komórek nowotworowych, poprzez wnikanie do tej komórki niszczy ją od wewnątrz. Jest to celowane, adresowane do komórek nowotworowych leczenie z wykorzystaniem chemioterapii – mówi doc. Jakub Żołnierek, specjalista onkologii klinicznej.

Onkolog podkreśla, że aktualny program lekowy pozwala na zastosowanie immunoterapii u pacjentów po usunięciu guza, w celu zapobiegania nawrotom lub odsunięcia ich w czasie. Chemioterapię stosuje się także na guzy przerzutowe. Gdy zawiedzie chemioterapia i immunoterapia wprowadza się koniugat.

Jednak leczenie może być jeszcze skuteczniejsze poprzez zastosowanie nowych opcji takich jak objęcie refundacją łącznego stosowania chemioterapii i immunoterapii, rozpoczęcie stosowania chemioterapii jeszcze przed operacją usunięcia guza nowotworowego i kontynuowanie jej po zabiegu tak, aby zmniejszyć jeszcze bardziej ryzyko nawrotu choroby oraz możliwość zastosowania koniugatu łącznie z immunoterapią w pierwszej linii leczenia raka pęcherza moczowego.

– Leczenie stosowane w pierwszej linii ma ogromny wpływ na dalsze losy pacjenta i jego rokowania. Dzięki skutecznemu leczeniu skojarzonemu z wykorzystaniem leków o różnym mechanizmie działania jest w stanie najsilniej ten nowotwór ograniczyć jeśli nawet nie doprowadzić do jego wycofania. Jeśli nie jesteśmy w stanie zastosować tak efektywnego leczenia na wstępie potem szanse nawet z wykorzystaniem zaawansowanych technologii terapeutycznych na uzyskanie odpowiedzi na leczenie maleją – zaznacza onkolog doc. Żołnierek.