Droga publiczna w Polsce
Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych reguluje, do jakiej kategorii zaliczana jest dana droga. Każdy może z niej korzystać, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych.
Nie wszyscy wiedzą, że łączna długość dróg publicznych w Polsce liczy ponad 420 tys. km i dzieli się na drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe oraz gminne.
Zarządcy dróg w Polsce
Dzięki ustawie o drogach publicznych wiemy, że zarządcą dróg krajowych (w tym dróg szybkiego ruchu, czyli ekspresowych i autostrad) jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, dróg wojewódzkich zarządy poszczególnych województw, dróg powiatowych zarządy powiatów, a wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast odpowiedzialni są za drogi gminne.
Wyjątkiem są drogi w granicach miast na prawach powiatu, których mamy 66. Za wszystkie drogi publiczne, także krajowe (z wyjątkiem autostrad (A) i dróg ekspresowych (S)) leżące w granicach takich miast odpowiada prezydent tego miasta. Drugim wyjątkiem są odcinki autostrad płatnych zarządzane przez koncesjonariuszy. W efekcie GDDKiA odpowiada za sieć ok. 18 tys. km dróg krajowych, stanowiąca niespełna 5 proc. dróg publicznych w Polsce.
Zarządca drogi - przywilej i obowiązek
Każdy zarządca drogi odpowiedzialny jest nie tylko za budowanie nowych tras, ale przede wszystkim za utrzymywanie istniejących dróg i całej infrastruktury drogowej, takiej jak chodniki, sygnalizacja świetlna, obiekty inżynierskie, urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego (m.in. słupki, azyle, separatory ruchu, zapory drogowe).
Finansowanie uzależnione od kategorii
W myśl ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego w granicach miast na prawach powiatu zadania w zakresie finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, ochrony i zarządzania drogami publicznymi, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, finansowane są z budżetów tych miast.
Dyscyplina finansów publicznych uniemożliwia partycypację środków z budżetu państwa w zadaniach realizowanych przez samorządy (art. 19 ustawy o drogach publicznych). Taki transfer jednak jest możliwy poprzez rządowe programy realizowane przez wojewodów lub Ministra Infrastruktury.
