Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła we wtorek, że tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymuje trzech fizyków zajmujących się mechaniką kwantową. Są to:
- Alain Aspect związany z Université Paris-Saclay oraz z podparyską politechniką (École polytechnique) w Palaiseau,
- John F. Clauser (USA) oraz
- Anton Zeilinger związany z Uniwersytetem Wiedeńskim.
Naukowców uhonorowano "za eksperymenty ze splątanymi fotonami, ustalenie naruszenia nierówności Bella i pionierską informatykę kwantową".
Mechanika kwantowa zaczyna znajdować zastosowanie
W swoim uzasadnieniu Komitet Noblowski wskazał, że Alain Aspect, John Clauser i Anton Zeilinger "przeprowadzili przełomowe eksperymenty z wykorzystaniem splątanych stanów kwantowych, w których dwie cząstki zachowują się jak pojedyncza jednostka, nawet gdy są rozdzielone".
Ich wyniki utorowały drogę dla nowej technologii opartej na informacjach kwantowych - podkreślono.
W ocenie Królewskiej Szwedzkiej Akademia Nauk mechanika kwantowa zaczyna znajdować zastosowanie.
Obecnie istnieje duża dziedzina badań obejmująca komputery kwantowe, sieci kwantowe i bezpieczną szyfrowaną komunikację kwantową - wskazano w komunikacie.
Jednym z kluczowych czynników w tym rozwoju jest sposób, w jaki mechanika kwantowa pozwala dwóm lub większej liczbie cząstek istnieć w tak zwanym stanie splątanym. To, co dzieje się z jedną z cząstek w splątanej parze, decyduje o tym, co dzieje się z drugą cząstką, nawet jeśli są od siebie daleko - napisali uczeni z Komitetu Noblowskiego.
Przez długi czas pytanie brzmiało, czy korelacja wynika z tego, że cząstki w splątanej parze zawierają ukryte zmienne, instrukcje, które mówią im, jaki wynik mają dać w eksperymencie. W latach 60. John Stewart Bell rozwinął matematyczną nierówność, którą nazwano jego imieniem. Oznacza to, że jeśli istnieją ukryte zmienne, korelacja między wynikami dużej liczby pomiarów nigdy nie przekroczy pewnej wartości. Jednak mechanika kwantowa przewiduje, że pewien rodzaj eksperymentu naruszy nierówność Bella, powodując w ten sposób silniejszą korelację, niż byłaby możliwa w innym przypadku - wskazali naukowcy Królewskiej Szwedzkiej Akademia Nauk.
Pojawił się nowy rodzaj technologii kwantowej
Komitet Noblowski podkreślił, że wyróżniony tegoroczna nagrodą John Clauser rozwinął pomysły Johna Bella, prowadząc do praktycznego eksperymentu. Luki, które pozostały po tym eksperymencie, zamknął drugi noblista - Alain Aspect. Z kolei trzeci noblista - Anton Zeilinger - "korzystając z udoskonalonych narzędzi i długich serii eksperymentów, zaczął wykorzystywać splątane stany kwantowe".
Jego grupa badawcza wykazała między innymi zjawisko zwane teleportacją kwantową, które umożliwia przenoszenie stanu kwantowego z jednej cząstki na drugą na odległość - napisano w uzasadnieniu wtorkowego werdyktu.
Zdaniem Komitetu Noblowskiego w dziedzinie fizyki, osiągnięcia Alaina Aspecta, Johna Clausear oraz Antona Zeilingera spowodowały, że pojawił się nowy rodzaj technologii kwantowej.
Widzimy, że prace laureatów ze stanami splątanymi mają ogromne znaczenie, które wykracza poza fundamentalne pytania o interpretację mechaniki kwantowej - powiedział Anders Irbäck, przewodniczący Komitetu, który wskazał tegorocznych laureatów.
