SPIS TREŚCI
Specjalny wysłannik USA na Bliski Wschód Steve Witkoff odniósł się 23 lutego do projektu tzw. protokołu stambulskiego, opracowanego w 2022 r., jako do „drogowskazu” dla przyszłych negocjacji między Ukrainą a Rosją.
Czym był „protokół stambulski”
Żądania Rosji zawarte w projekcie porozumienia zostały sformułowane w pierwszym i drugim miesiącu pełnoskalowej wojny, kiedy wojska rosyjskie nacierały na Kijów oraz robiły postępu na północno-wschodniej, wschodniej i południowej Ukrainie, a zanim siły ukraińskie przeprowadziły udane kontrofensywy, które wyzwoliły znaczne połacie terytorium w obwodach charkowskim i chersońskim. Projekt porozumienia nie odzwierciedla więc dzisiejszej sytuacji, wszak od czasu, gdy Ukraińcy i Rosjanie prowadzili rozmowy najpierw na Białorusi, a potem w Turcji, Kijów zdołał wyzwolić połowę terytorium zajętego przez Rosję w pierwszej połowie 2022 r.
Projekt umowy ze Stambułu oznaczał tak naprawdę odebranie suwerenności Ukrainie, zakazuje jakichkolwiek działań ze strony Kijowa lub jakiegokolwiek innego państwa w celu utrzymania ukraińskich sił zbrojnych na tyle silnych, by odstraszać czy bronić się przed przyszłym rosyjskim atakiem. Protokół stambulski wyraźnie wykluczał również wiele działań, które urzędnicy administracji Trumpa zidentyfikowali jako części porozumienia pokojowego akceptowalnego dla USA. Projekt porozumienia nigdy nie został ukończony, a opublikowane wersje zawierają rosyjskie żądania i ukraińskie kontrpropozycje.
Żądania Rosji: Ukraina na kolanach
Czego żądała Moskwa?
Rosja będzie traktowana jako neutralne „państwo-gwarant” bezpieczeństwa Ukrainy wraz z innymi stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa ONZ;
Ukraina nie może zapraszać sił partnerskich do prowadzenia ćwiczeń wojskowych na ukraińskim terytorium, w przestrzeni powietrznej, na wodach terytorialnych i w wyłącznej strefie ekonomicznej bez zgody Chin i Rosji;
Chiny i Rosja mają prawo weta wobec mechanizmu reagowania na przyszły konflikt zbrojny na Ukrainie, czyniąc Chiny i Rosję gwarantami bezpieczeństwa Ukrainy i przyznając Radzie Bezpieczeństwa ONZ uprawnienia do podejmowania „środków niezbędnych do przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa”. Chiny i Rosja są stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa ONZ i mogą wykorzystać swoje prawo weta do zablokowania odpowiedzi na przyszłą rosyjską agresję na tych warunkach;
Ukraina zmieni swoją konstytucję, aby uczynić rosyjski oficjalnym językiem państwowym na równi z językiem ukraińskim i zmienił szereg swoich wewnętrznych przepisów, w tym ukraińskie przepisy dekomunizacyjne.
Ukraina zniesie wszystkie sankcje nałożone na Rosję od 2014 r. i wycofa sprawy karne przeciwko Rosji przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym za zbrodnie wojenne przeciwko Ukrainie
Ukraina zmieni swoją konstytucję, aby usunąć zapis zobowiązujący Ukrainę do członkostwa w NATO i dodać zapis o neutralności, który zakazałby Ukrainie dołączania do jakichkolwiek sojuszy wojskowych, zawierania umów wojskowych lub przyjmowania zagranicznego personelu wojskowego, szkoleniowców lub systemów uzbrojenia na Ukrainie.
Bezbronna Ukraina na łasce Rosji
Ukraina miała zostać niemal całkowicie rozbrojona i zobowiązać się, że nigdy będzie posiadać armii zdolnej do obrony kraju. Projekt porozumienia nakładał na ukraińskie siły zbrojne następujące ograniczenia:
85 000 personelu wojskowego (przed wojną 196 000)
15 000 Gwardii Narodowej (60 000)
342 czołgów (858)
1029 pojazdów (2381)
519 sztuk artylerii (1818)
96 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych (354)
190 rakietowych systemów obrony powietrznej (322)
102 samoloty (124)
35 śmigłowców (59)
0 systemów rakietowych o zasięgu powyżej 280 km (0)
12 niedużych okrętów wojennych
Powrót do Stambułu? Katastrofa
Jak widać, to, co omawiano w Turcji w marcu 2022 roku, było skrajnie niekorzystne dla Ukrainy. Oznaczałoby jej rozbrojenie i utratę suwerenności. Zapewne kwestią czasu by było też doprowadzenie do zmiany władzy. Nic dziwnego, że sygnały płynące ze strony USA, biorące pod uwagę tzw. protokół stambulski, wywołują alarm. Nie tylko w Kijowie. Bo okazuje się, że potencjalny pokój narzucony wspólnie przez Trumpa i Putina może kosztować Ukrainę nie tylko część terytorium. I żadnym argumentem nie jest to, że to jedyne, o czym Moskwie i Kijowowi udało się rozmawiać (ale nie ustalić) w bezpośrednich rozmowach po wybuchu pełnoskalowej wojny.
źr. ISW
