Wojna służy Rosjanom: dużo zarabiają, więcej kupują. Poziom zadowolenia z życia najwyższy od dekady

Aby zrozumieć, w jaki sposób restrukturyzacja rosyjskiej gospodarki podczas wojny wpłynęła na Rosjan, ekonomiści Sinikka Parviainen (BOFIT) i William Pyle (Middlebury College, USA) wykorzystali dane z rosyjskiego Monitoringu Sytuacji Ekonomicznej i Zdrowia Ludności (RMES), który jest przeprowadzany niemal corocznie przez Wyższą Szkołę Ekonomiczną. Badanie to śledzi poziom dobrobytu ekonomicznego rosyjskich gospodarstw domowych i indywidualnych respondentów. Wielkość próby, w zależności od roku badania, waha się od sześciu do ośmiu tysięcy gospodarstw domowych i od 17 do 21 tysięcy respondentów.

Parviainen i Pyle przeanalizowali dane RMEZ od 2013 do 2023 roku. W badaniach respondentów indywidualnych interesowały ich odpowiedzi na dwa pytania: „W jakim stopniu jest Pan/Pani zadowolony/a ze swojego obecnego życia?” oraz „W jakim stopniu jest Pan/Pani zadowolony/a ze swoich obecnych warunków ekonomicznych?” (odpowiedzi na skali od „w pełni zadowolony/a” do „w ogóle niezadowolony/a”). W ankietach dotyczących gospodarstw domowych ekonomiści byli zainteresowani tym, czy ankietowani dokonali dużego zakupu w ciągu roku, czy wydali pieniądze na wydarzenia kulturalne oraz czy mogliby utrzymać swój obecny styl życia przez kilka miesięcy lub dłużej, po utracie źródła dochodu.

Na podstawie tych danych ekonomiści doszli do wniosku, że lata 2022 i 2023 okazały się latami, w których poziom ogólnego zadowolenia z życia Rosjan w całym kraju osiągnął maksimum w ciągu ostatniej dekady. A zadowolenie z sytuacji gospodarczej do 2023 r. powróciło do wskaźników z 2014 r. (główny cios sankcji po aneksji Krymu nastąpił dopiero w 2015 r.).

Wskaźnik dużych zakupów w 2022 r. spadł do minimum. Jednak po niepowodzeniu w pierwszym roku konsumpcja towarów nieżywnościowych (tj. takich, których zakup często można odłożyć lub nawet anulować) zaczęła rosnąć w tempie wyższym niż inflacja i wzrost płac, jak wcześniej obliczył The Bell. Ponadto udział gospodarstw domowych, które wydały pieniądze na rozrywkę w ostatnim miesiącu gwałtownie wzrósł - w 2023 r. osiągnął poziom z 2018 r., zauważają autorzy badania. A udział respondentów, którzy mogą przetrwać więcej niż kilka miesięcy na swoich oszczędnościach, osiągnął rekord w ciągu ostatnich dziesięciu lat.

Wyniki badań przeprowadzonych przez ekonomistów korelują z oficjalnymi statystykami, które również potwierdzają poprawę sytuacji finansowej Rosjan. W 2023 r. realne dochody obywateli Rosji po raz pierwszy nie tylko powróciły do poziomu z 2013 r., ale także przekroczyły go o 5%, przypominają autorzy badania.

Głównym motorem wzrostu były duże zamówienia obronne państwa w obliczu niedoboru zasobów siły roboczej, co zmusza pracodawców do oferowania wyższych wynagrodzeń w celu przyciągnięcia nowych pracowników i zatrzymania obecnych. Dużą rolę odegrały również wypłaty oferowane przez państwo osobom udającym się na front oraz wysokie pensje personelu wojskowego (od 2,4 tys. dolarów). Skorzystali na tym przede wszystkim mieszkańcy najbiedniejszych regionów Rosji, gdzie ekonomiści BOFIT odnotowali nienormalny wzrost środków na depozytach bankowych.

Autorzy badania sprawdzili również, w jaki sposób zadowolenie z życia zależy od miejsca zamieszkania. Zgodnie z przewidywaniami okazało się, że mieszkańcy regionów, w których skoncentrowane są zakłady przemysłu obronnego (m.in. Republika Udmurcka, Kraj Permski, obwody penzeński, tulski, czelabiński i nowosybirski) odnotowali znaczną poprawę samopoczucia w porównaniu z okresem przedwojennym. To samo dotyczy osób mieszkających w stolicach regionów innych niż Moskwa i Sankt Petersburg. Z drugiej strony, mieszkańcy obwodu rostowskiego – graniczącego ze strefą wojny - zgłosili gwałtowny spadek zadowolenia z życia i warunków ekonomicznych.

„Wbrew oczekiwaniom, że trudności gospodarcze mogą wywołać niezadowolenie społeczne, lata wojny zbiegły się w czasie ze wzrostem optymizmu wśród wielu Rosjan” - zauważają autorzy artykułu. - Połączenie wyższych dochodów i ściślejszej kontroli politycznej może pomóc wyjaśnić, dlaczego poparcie dla reżimu pozostało stabilne pomimo wysokich ofiar wojskowych”.

źr. Bank Finlandii, Bell.io