Chiny podbijają Amerykę Łacińską. Kredyty, inwestycje, szczepionki i broń

Koniec maja, Buenos Aires, VII szczyt szefów państw i rządów Wspólnoty Państw Ameryki i Karaibów (CELAC). Specjalną depeszę do jego uczestników wysyła prezydent Xi Jinping, zapowiadając w niej „nową erę” stosunków między Chinami a tymi państwami. Według przywódcy Państwa Środka, Ameryka Łacińska jest już drugim najważniejszym obszarem chińskich inwestycji zagranicznych. Xi nawiązuje też do wyników Forum Chiny-CELAC, które odbyło się dzień wcześniej w Dogguan na południu Chinac, a poświęcone było omówieniu perspektyw dalszego rozwoju stosunków gospodarczych. Xi Jinping przypomina też w liście do liderów Ameryki Łacińskiej, że w państwach zrzeszonych w CELAC działa już ponad 3 tys. chińskich firm.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

Styczeń 2023. Generał Laura Richardson, stojąca na czele Południowego Dowództwa, podczas dyskusji zorganizowanej przez Atlantic Council, ostrzega przed rosnącymi wpływami Chin w Ameryce Środkowej i Południowej. Pekin wykorzystuje do tego celu różne projekty, od inwestycji w infrastrukturę krytyczną po dostarczanie sprzętu wojskowego. ChRL stała się największym partnerem handlowym dla wielu krajów Ameryki Łacińskiej. Aż 20 państw regionu dopisało się do Inicjatywy Pasa i Szlaku, globalnego programu rozwoju infrastruktury finansowanego przez chiński rząd. Dzięki temu projektowi Pekin pomógł dofinansować kluczowe autostrady, linie kolejowe i porty głębokowodne w Ameryce Południowej i Środkowej.

Chiny są również mocno zaangażowane w budowę infrastruktury 5G w Ameryce Łacińskiej. Kilka krajów jest zależnych od giganta telekomunikacyjnego Huawei. Chiny rozpoczęły bowiem proces równoważenia swojej gospodarki w celu zwiększenia produktywności, przechodząc od produkcji do usług, takich jak telekomunikacja, dystrybucja energii elektrycznej i bankowość. To napędza ekspansję chińskich inwestycji bezpośrednich w Ameryce Łacińskiej. W latach 2005-2015 tylko 10 proc. wszystkich chińskich inwestycji dotyczyło usług. Po 2016 roku liczba ta wzrosła do 64 procent.

W 2022 roku wartość wymiany handlowej między Chinami a poszczególnymi krajami CELAC zwiększyła się o 7,7 proc. - do 11 proc. i osiągnęła w sumie wartość blisko 486 miliardów dolarów. Jeszcze w 2000 r. na rynek chiński szło mniej niż 2 proc. eksportu Ameryki Łacińskiej, ale szybki wzrost gospodarczy Chin i wynikający z niego popyt napędził późniejszy boom w regionie. W ciągu następnych ośmiu lat wymiana handlowa rosła w średnim rocznym tempie 31 proc., osiągając wartość 180 mld dolarów w 2010 roku. Do 2021 r. wartość wymiany handlowej wzrosła do 450 mld dolarów, a ekonomiści przewidują, że do 2035 r. może ona przekroczyć 700 mld dolarów.

Chiny są obecnie głównym partnerem handlowym Ameryki Południowej i drugim co do wielkości partnerem Ameryki Łacińskiej jako całości (Ameryka Południowa, Ameryka Środkowa, Karaiby), po Stanach Zjednoczonych. Ameryka Łacińska do Chin wysyła głównie soję, miedź, ropę naftową i inne surowce, których kraj ten potrzebuje do napędzania rozwoju przemysłowego. W zamian region importuje z Chin głównie produkty fabryczne, co podcięło zresztą skrzydła lokalnemu przemysłowi lekkiemu, nie będącemu w stanie konkurować z tanim chińskim importem. Wielu ubogich mieszkańców Ameryki Łacińskiej bardzo ceni sobie chińskie produkty za ich stosunek jakości do ceny.

Ważną rolę odgrywają chińskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne (FDI) i pożyczki. W 2020 r. chińskie FDI w Ameryce Łacińskiej wyniosły około 17 mld dolarów, głównie w Ameryce Południowej. Ale to nic w porównaniu z łączną wartością udzielonych przez Chińczyków (głównie China Development Bank i Export-Import Bank of China) rządom Ameryki Łacińskiej pożyczek: w latach 2005-2020 łącznie około 137 miliardów dolarów. Największym dłużnikiem Pekinu jest Wenezuela, która od 2007 r. zaciągnęła pożyczki o wartości 62 mld dolarów.

Chiny prowadzą w Ameryce Łacińskiej ekspansję w podobny sposób, co w innych częściach świata. Oferują tanie pieniądze, tanie produkty i usługi. Powoli uzależniają od siebie gospodarczo. Jednocześnie nie naciskają politycznie. Stosują soft power, skupiają się na wzmacnianiu więzi kulturalnych i edukacyjnych. Prezentują się jako wiarygodna i atrakcyjniejsza alternatywa dla USA i UE. Bez wątpienia Pekin wizerunkowo wykorzystał pandemię („dyplomacja szczepionkowa”). Były dostawy sprzętu medycznego i miliardowe pożyczki na zakup szczepionek. Oczywiście chińskich.

Ameryka Łacińska jest też dla Chin rynkiem zbytu dla zbrojeniówki. Tylko w latach 2009-2019 ChRL sprzedała Wenezueli broń i sprzęt wojskowy o wartości ponad 615 mln dolarów. Chińskie samoloty, pojazdy opancerzone, radary i broń ręczną kupują też Boliwia, Ekwador i Kuba.

Zaczyna się od handlu i taniej pożyczki, kończy na przejmowaniu infrastruktury strategicznej i próbach militarnego zainstalowania się. Nie ma wątpliwości, że tak, jak za ekspansją ekonomiczną i użyciem soft power idą projekty budowy na Czarnym Lądzie wojskowych baz chińskich, tak samo będzie z Ameryką Łacińską. Co z punktu widzenia USA jest oczywiście dużo groźniejsze. Niedawno argentyńskie media zwróciły uwagę na należący do Chińczyków opustoszały terminal w porcie w Buenos Aires. Istnieje obawa, że zaczną z niego korzystać chińskie statki – oficjalnie rybackie czy badawcze – w rzeczywistości szpiegowskie i wojskowe. Z kolei w Chile podniesiono niedawno alarm, gdy w jego pobliżu przepływała ogromna grupa statków rybackich pod chińską banderą – nawet ok. 350. Problem w tym, że nie zauważono, by którykolwiek z nich łowił ryby.

dś