Hezbollah, czyli Partia Boga. Potężniejsi niż Hamas, niepokonani przez Izrael

Hezbollah to szyicka partia polityczna i grupa zbrojna z siedzibą w Libanie. Powstał w 1982 roku – przy wsparciu Iranu - w celu walki z izraelską okupacją południowego Libanu. Jest jedyną libańską frakcją, której pozwolono zachować broń po wojnie domowej w latach 1975-1990. Hezbollah jest prawdziwym państwem w państwie: rozbudowany aparat bezpieczeństwa, siły zbrojne, partia polityczna, rozbudowana sieć szkół, szpitali i pomocy socjalnej. Hezbollah, cały lub jego zbrojne skrzydło, jest uznawany za organizację terrorystyczną przez Izrael, USA i wiele innych krajów. Za cel stawia sobie – jak inni członkowie związanej z Iranem „osi oporu” – zniszczenie państwa izraelskiego. Czy okazja nadarzy się już teraz?

Premier Izraela Benjamin Netanjahu powiedział w niedzielę, że Hezbollah popełniłby "błąd swojego życia", gdyby rozpoczął wojnę z Izraelem. Jeśli irański sojusznik miałby to zrobić, to wtedy, gdy Siły Obronne Izraela (IDF) wkroczą do Strefy Gazy. Dlatego Hezbollah działa obecnie tak, by odciągać uwagę i część środków wojennych Państwa Żydowskiego od Strefy Gazy. Chce wywołać taki strach przed regionalną wojną, by inni gracze, choćby USA, hamowały dążenie Izraela do wkroczenia do palestyńskiej enklawy i zniszczenia Hamasu. Czy groźby Hezbollahu i Teheranu to tylko blef? To się okaże, jeśli IDF najadą Gazę.

Zgodnie z porozumieniem politycznym jeszcze z 1943 r. władza polityczna w Libanie – swego czasu nazywanym „Szwajcarią Bliskiego Wschodu” - jest podzielona między dominujące grupy religijne: sunnita pełni funkcję premiera, maronicki chrześcijanin jest prezydentem, a szyita jest przewodniczącym parlamentu. Delikatną równowagę zakłócił napływ palestyńskich uchodźców – których obozy stały się bastionem różnych zbrojnych grup. Populacja sunnicka wyraźnie się zwiększyła, podczas gdy szyici czuli się coraz bardziej marginalizowani przez rządzącą mniejszość chrześcijańską. W 1975 roku wybuchła wojna domowa. W trakcie walk siły izraelskie dokonały dwukrotnie inwazji na południowy Liban (1978, 1982), aby wypędzić stamtąd palestyńskich partyzantów, którzy wykorzystywali region jako bazę do atakowania Izraela.

Libańscy szyici zyskali tymczasem potężnego protektora, gdy w 1979 roku w Iranie doszło do islamskiej rewolucji i władzę przejęli duchowni. Grupa szyitów będących pod wpływem teokratycznego rządu w Teheranie chwyciła za broń przeciwko izraelskiej okupacji. Iran i jego Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC) zapewniły fundusze i szkolenia dla początkującej milicji, która przyjęła nazwę Hezbollah, co oznacza Partia Boga. Zyskała reputację ekstremistycznej bojówki ze względu na częste starcia z rywalizującymi szyickimi milicjami, takimi jak Ruch Amal, oraz ataki na zagraniczne cele, w tym samobójczy zamach bombowy w 1983 r. na koszary mieszczące wojska amerykańskie i francuskie w Bejrucie, w którym zginęło ponad trzysta osób.

Hezbollah jest częścią tak zwanej "osi oporu", czyli szeregu organizacji muzułmańskich w Libanie, Palestynie, Syrii, wspieranych przez Iran przeciwko Izraelowi. Dlatego też szyicki Hezbollah wspiera sunnicki Hamas. Teheran zapewnia Hezbollahowi wsparcie finansowe i wojskowe, podczas gdy sąsiednia Syria - gdzie grupa od lat walczy po stronie prezydenta Baszara el-Asada w wojnie domowej w jego kraju - ułatwia transfer broni. Iran zapewnia większość szkoleń, broni i funduszy Hezbollahu, wysyłając grupie setki milionów dolarów rocznie. Hezbollah ma też finansowanie od legalnych firm, międzynarodowych grup przestępczych i libańskiej diaspory.

Partia Boga znalazła lojalnego sojusznika w Syrii, której armia okupowała większość Libanu podczas libańskiej wojny domowej. Syryjska armia pozostawała w Libanie jako „siły pokojowe” aż do 2005 roku, gdy została wyparta w wyniku tzw. cedrowej rewolucji. Hezbollah od tego czasu pozostaje wiernym sojusznikiem reżimu Asada. W zamian za wsparcie Teheranu i Hezbollahu, syryjski rząd ułatwia transfer broni z Iranu do Libanu. Hezbollah zaangażował się w syryjską wojnę domową i wysłał tysiące bojowników, którzy stali się częścią szerokiej koalicji popierającej Asada (Rosja, Iran, szyickie milicje z Iraku, Pakistanu, Afganistanu) przeciwko głównie sunnickim grupom rebeliantów. Zresztą dekada walk w Syrii pozwoliła Hezbollahowi nabrać militarnych doświadczeń.

Zgodnie z porozumieniem z Taif z 1989 r., które zostało wynegocjowane przez Arabię Saudyjską i Syrię i zakończyło wojnę domową w Libanie, Hezbollah był jedyną milicją, której pozwolono zachować broń. Dziś jest najważniejszym wojskowym graczem w Libanie, potężniejszym nawet od armii rządowej, dysponującym wielkim arsenałem, obejmującym m.in. pociski manewrujące.

W październiku 2021 r. szef Hezbollahu Hassan Nasrallah powiedział, że jego grupa dysponuje 100 000 uzbrojonych bojowników. To przechwałki zdecydowanie na wyrost, ale szacowane liczby i tak są imponujące. W 2020 roku Hezbollah miał do dwudziestu tysięcy aktywnych bojowników i około dwudziestu tysięcy rezerwistów, z arsenałem broni strzeleckiej, czołgów, dronów i różnych rakiet dalekiego zasięgu. Przez lata Nasrallah chwalił się, że rakiety Hezbollahu mogą sięgać głęboko terytorium Izraela. W sierpniu powiedział, że wystarczy "kilka precyzyjnych pocisków", by Hezbollah zniszczył izraelskie cele, w tym "cywilne i wojskowe lotniska, bazy lotnicze, elektrownie" oraz ośrodek nuklearny Dimona. Analityk Izraelskiego Instytutu Studiów nad Bezpieczeństwem Narodowym, generał Assaf Orion twierdzi, że Hezbollah posiada "większy arsenał artylerii niż większość państw", a raport Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych z 2018 r. nazwał go "najsilniej uzbrojonym podmiotem niepaństwowym na świecie".

Hezbollah jest kierowany przez Hassana Nasrallaha od 1992 r., gdy Izrael zabił współzałożyciela i poprzedniego lidera grupy, Abbasa Al-Musawiego. Nasrallah nadzoruje siedmioosobową Radę Szury i pięć podległych jej organów: zgromadzenie polityczne, zgromadzenie dżihadu, zgromadzenie parlamentarne, zgromadzenie wykonawcze i zgromadzenie sądownicze. Hezbollah kontroluje większość obszarów Libanu zamieszkałych przez szyitów, w tym część Bejrutu, południowy Liban i wschodni region Doliny Bekaa. Chociaż ma siedzibę w Libanie, jego manifest wyjaśnia, że działania, zwłaszcza te wymierzone w Izrael i Stany Zjednoczone, mogą mieć wymiar globalny. Hezbollah dokonywał zamachów terrorystycznych w różnych miejsca świata, wiadomo, że jego zwolennicy są nie tylko w Azji i Europie, ale też w Afryce i obu Amerykach.

W 1992 roku po raz pierwszy grupka członków Hezbollahu została wybrana do parlamentu libańskiego. Od 2005 roku partia zajmuje stanowiska w rządzie. Aby zaznaczyć swoją integrację z głównym nurtem polityki, w 2009 r. zaktualizowano manifest, który był mniej islamistyczny niż poprzedni i wzywał do "prawdziwej demokracji". Źródłem popularności terrorystycznej organizacji, nie tylko zresztą wśród szyitów, była rozległa sieć pomocy społecznej. Hezbollah zarządza infrastrukturą, placówkami opieki zdrowotnej, szkołami i programami dla młodzieży. W ostatnich latach widać jednak postępującą erozję poparcia. Nawet wśród szyitów. Powód? Pogłębiający się kryzys gospodarczy i kolejne fatalne rządy mające wsparcie Hezbollahu.

Partia Boga określa się jako szyicki ruch oporu, a swoją ideologię zawarła w manifeście z 1985 r., w którym ślubowała wypędzenie zachodnich mocarstw z Libanu, wezwała do zniszczenia państwa izraelskiego i zobowiązała się do wierności najwyższemu przywódcy Iranu. Hezbollah powtórzył swoje zobowiązanie do zniszczenia państwa izraelskiego w swoim manifeście z 2009 roku.

Izrael jest głównym wrogiem Hezbollahu od czasów okupacji południowego Libanu przez Izrael w 1978 roku. Hezbollah był obwiniany za ataki na żydowskie i izraelskie cele za granicą, w tym zamach bombowy na żydowskie centrum w Argentynie w 1994 roku, w którym zginęło 85 osób, oraz zamach bombowy na ambasadę Izraela w Londynie. Nawet po tym, jak Izrael oficjalnie wycofał się z południowego Libanu w 2000 roku, nadal ścierał się z Hezbollahem. Okresowe konflikty przerodziły się w trwającą miesiąc wojnę w 2006 roku, podczas której Hezbollah wystrzelił tysiące rakiet na terytorium Izraela. Zginęło ponad 1200 osób w Libanie, głównie cywilów, oraz 160 osób w Izraelu, głównie żołnierzy. Izraelczycy nie byli w stanie pokonać Hezbollahu.

Od zakończenia konfliktu w 2006 roku, Hezbollahu oficjalnie nie ma wojskowo na południowej granicy Libanu, która jest patrolowana przez siły pokojowe ONZ. Jednak wiadomo, że w rzeczywistości grupa ma tam ukryte pozycje bojowe, magazyny broni i tunele. W grudniu 2018 r. Izrael ogłosił odkrycie wielu kilometrów tuneli biegnących z Libanu do północnego Izraela. W następnym roku Hezbollah zaatakował izraelską bazę wojskową - była to pierwsza poważna wymiana transgraniczna od ponad czterech lat. W sierpniu 2021 r. Hezbollah wystrzelił ponad tuzin rakiet w odpowiedzi na izraelskie naloty w Libanie. Kolejna gorąca faza konfliktu zaczęła się po wybuchu wojny Hamasu z Izraelem. Władze izraelskie ewakuowały mieszkańców strefy graniczącej z Libanem. Netanjahu i generałowie – planując inwazję Strefy Gazy – muszą też zabezpieczyć potencjalny północny front. Tym bardziej, że Hezbollah jest nieporównanie groźniejszy od Hamasu.

źr. AFP, Al-Monitor, Council on Foreign Relations

mm