Minimalna płaca napędza efektywność polskiej gospodarki

W latach 2008-2015 na tle UE średnie płace oraz minimalne płace, a także iloraz minimalnej płacy w stosunku do średniej w Polsce był jednym z najniższych w Europie, co powodowało, że wiele osób wyjechało z Polski. Niektóre szacunki wskazują, że wyjechało w tym czasie nawet 1 milion Polaków. Obecnie obserwuje się, że po zmianie od 2016 r. modelu gospodarczego i społecznego w Polsce, do kraju wracają nasi obywatele, nie tylko ci którzy wyjechali, ale także przyjeżdżają mieszane rodziny ze środowisk polonijnych. Należy zauważyć, że obywatele z krajów Europy zachodniej coraz częściej osiedlają się w Polsce i prowadzą swoje biznesy nie tylko jako inwestorzy, ale decydują się na pobyt stały. Decyzje o przyjeździe do Polski są motywowane wysoką stabilnością i dużym tempem rozwoju polskiej gospodarki, bezpiecznym otoczeniem dla życia mieszkańców, dużymi możliwościami rozwoju kulturalnego i intelektualnego, a także mocnymi fundamentami wartości chrześcijańskich, które są nagminnie niszczone i usuwane na Zachodzie.

Wzrost minimalnych płac, wzrost średniej płacy, niższe relatywne obciążenia podatkowe niż w innych krajach Europy doprowadziły nie tylko do największego tempa wzrostu PKB, wzrostu produktywności, ale także najniższego bezrobocia na tle Europy. W tym kontekście działania w zakresie kształtowania płac minimalnych prowadzi do cywilizowania poziomu innych płac.

W przeszłości istniejący model płac prowadził do niesymetrycznego podziału korzyści pomiędzy pracownikiem i pracodawcą. Taki stan rzeczy słabo przekładał się na wzrost produktywności, co redukowało możliwości rozwoju gospodarczego. Od 2016 obserwujemy silny wzrost PKB, co jednocześnie wynika z istotnego zwiększenia produktywności, czyli nakładów na wytworzenie jednostki produktu lub usługi.

W procesie kontynuowania wzrostu płac minimalnych oraz ich zasadności i poziomu warto przytoczyć pewne liczby i wskazać na związki z innymi wskaźnikami ekonomicznymi oraz efekty, jakie wywołują w gospodarce. W tym kontekście należy też spojrzeć na tę sprawę w odniesieniu do innych krajów w Europie i UE, gdyż wydaje się, że odpowiednie kształtowanie płac minimalnych za Zachodzie ma duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego takich krajów jak Finlandia, Szwecja, Holandia, Francja czy Niemcy. Warto podkreślić, że systemy wyznaczania płac minimalnych w wymienionych krajach są osadzane na silnej argumentacji wynikającej z ekonomiki procesów gospodarczych i wolnorynkowych kontekstów kształtowania się wszystkich płac w gospodarce. Oznacza to, że z jednej strony zbyt duże spłaszczenie płac w ogóle, w tym także z uwzględnieniem płacy minimalnej (wówczas mamy do czynienia z małą różnicą pomiędzy płacami minimalnymi a średnimi), prowadzi do redukcji konkurencyjności, zaś z drugiej strony zbyt duże zróżnicowanie pomiędzy płacami minimalnymi a średnimi prowadzi do zmniejszania produktywności i tempa rozwoju gospodarczego.

Rysunek 1. Iloraz minimalnych w relacji do średnich płac w UE i w Polsce w 2023

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS i EUROSTAT

Analiza porównawcza płac minimalnych w krajach UE wskazuje, że w Polsce, mimo silnego wzrostu płac minimalnych w okresie rządów PIS, iloraz płacy minimalnej do płacy średniej w 2023 pozycjonuje nas między innymi za Niemcami, Holandią i Portugalią, co zaprezentowano na rysunku 1. Wskaźnik płacy minimalnej do średniej mierzonych walutą euro w sektorze przedsiębiorstw w Polsce kształtował się z początkiem 2023 na poziomie ok. 30 proc., podczas gdy w siedmiu krajach UE był na poziomie pomiędzy 50 a 70 proc., zaś w dziewięciu państwach jest na poziomie pomiędzy 40 a 50 proc. Mimo bardzo aktywnych działań Rządu RP w okresie od 2015 roku w zakresie podnoszenia płacy minimalnej, której wzrost włącznie w planowaną podwyżką na 2024 wyniesie w sumie ok 146%, podczas gdy w okresie 2007-2015 za rządów PO ten wzrost wyniósł zaledwie 64%, Polska jest jeszcze daleko od Zachodu. Gdyby nie 2,3 krotnie większy wzrost płacy minimalnej Polska byłaby w odniesieniu do wskaźnika minimalna/średnia płaca na szarym końcu w UE. Na rysunku 2 zaprezentowano kształtowanie się minimalnych płac w Polsce w latach 2004-2023, z którego wynika, jak silnego impetu nabrał jej wzrost w latach 2016-2023.

Rysunek 2. Kształtowanie się minimalnych płac w PLN w Polsce w latach 2004-2023

Źródło: Obserwator Gospodarczy

W Polsce pracuje ok 3 mln osób w oparciu o płacę minimalną i nie są to osoby o niskich kwalifikacjach, a wręcz przeciwnie, co jest wynikiem silnie obecnie rozwijanego na wysokim poziomie szkolnictwa zawodowego, które znacznie podniosło kwalifikacje wszystkich pracowników, a w szczególności także tych pracujących za płacę minimalną, a to przyczyniło się do zwiększenia produktywności. Jeśli na rosnącą produktywność i wzrost zysków przedsiębiorstw ma wpływ model kształtowania płac minimalnych, zatem należy je podnosić.

Trzeba podkreślić, że wzrost minimalnych płac od 2015 roku przyczyniał się też do wzrostu płacy średniej w różnych grupach zawodowych, prowadziło do bardziej adekwatnego wynagradzania w gospodarce za wkład wszystkich pracowników do zwiększania zysków przedsiębiorstw i ich właścicieli. Nie spowodowało to zmniejszenia zatrudnienia, jak niektórzy wcześniej przestrzegali, a wręcz przeciwnie, bezrobocie w Polsce spada, a zatrudnienie rośnie i w tej chwili wskaźnik bezrobocia w Polsce jest najniższy na tle całej Europy.

W efekcie w Polsce doczekaliśmy się bardziej sprawiedliwego podziału wypracowanego PKB, który określa wartość całkowitej produkcji w kraju. W związku z tym w ostatnich latach obserwujemy, że coraz więcej z PKB per capita płynie do kieszeni Polaków w formie płac, a to oznacza z kolei, że kapitały gospodarstw domowych rosną, czyli Polacy stają się coraz zamożniejsi. Siła nabywcza dochodów obywateli Polski jest także coraz większa, na co między innymi wskazuje jeden z setek przykładów dotyczący ilości zakupu benzyny za płacę minimalną. W 2015 roku za płacę minimalną można było kupić ok. 250 litrów benzyny, zaś obecnie można za pensję minimalną kupić ok. 500 litrów benzyny. Pośrednio wzrost minimalnych płac przyczynił się do tego, że Polska jest obecnie na bardzo wysokim miejscu pod względem wskaźnika średnia płaca do PKB per capita. Polskę w UE wyprzedzają tylko takie silne gospodarczo kraje jak Dania, Finlandia, Francja, Szwecja, Holandia, Austria, Niemcy, Belgia i Hiszpania, a wkrótce przegonimy także Hiszpanię, co zilustrowano na rysunku 3.

Rysunek 3. Wskaźnik średniej płacy do PKB per capita w krajach UE

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS i EUROSTAT

W dalszej kolejności można zauważyć pośrednio pewien związek przyczynowo skutkowy pomiędzy wzrostem płac minimalnych, a zbliżaniem się Polski do potencjału ekonomicznego Niemiec nie tylko pod względem PKB na głowę mieszkańca, ale także pod względem wzrostu kapitałów finansowych rodzin. Wydaje się, że nie jest to oczywiście dominująca zależność, ale raczej ma ważne znaczenie. W Tabeli 1 zaprezentowano kluczowe wskaźniki ekonomiczne ważne z perspektywy zamożności Polaków. Wartości procentowe wskazują na względny wzrost danej miary potencjału ekonomicznego w okresie tzw. solidaryzmu społeczno-gospodarczego rządów PIS przez porównanie tych miar do rządów PO w Polsce oraz w Niemczech. W ten sposób mierzymy jak szybko rósł dany wskaźnik w wyniku modelu gospodarczego PIS, a jak w wyniku modelu PO.

Odniesienie do tempa wzrostu tych wskaźników w Niemczech pozwala ocenić, czy doganiamy Niemcy, czy też się od nich oddalamy. Jeśli wartość wskaźnika w Polsce jest niższa lub równa wskaźnikowi w Niemczech tzn., że polska gospodarka się oddala, jeśli zaś wskaźniki te są wyższe do Niemiec tzn., że nasz potencjał jest coraz bliższy od niemieckiego.

Tabela 1. Porównanie efektów modelu gospodarczego PIS z modelem PO na tle Niemiec

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS, Eurostat i Trading Economics

Wzrost średniej i minimalnej pensji oraz PKB/capita i majątku/capita za rządów PIS jest kilkakrotnie szybszy niż za rządów PO. Na przykład wzrost średniej pensji za rządów PIS jest dwukrotnie wyższy od tego za czasów PO. PKB/capita rośnie 2,5 krotnie szybciej w modelu PIS, a przyrost wartości majątku na obywatela w czasie rządów premiera Morawieckiego jest 1,5 razy wyższy niż kiedy premierem był Tusk. Tempo przyrostu tych wskaźników za rządów PO było na poziomie Niemiec, co nie umożliwiało ich dogonienia, gdyż procentowe przyrosty na tym samym poziomie w Niemczech i Polsce oznaczają, że nominalnie bogactwo Niemiec rośnie szybciej. Dopiero przy większej dynamice tych wskaźników w Polsce w stosunku do Niemiec umożliwi dogonienie niemieckiego potencjału. Warunki na zbliżanie się do gospodarki Niemiec stworzyły rządy PIS, co zaprezentowano w Tabeli 1., podczas których wzrostu minimalnej pensji i majątku/capita jest kilka razy szybszy niż Niemcy, zaś w przypadku średniej pensji i PKB/capita dynamika w Polsce jest kilkanaście razy większa.

Można sądzić, że szereg przytoczonych faktów weryfikuje pozytywnie hipotezę, że wzrost płacy minimalnej w żadnym stopniu nie zaszkodził przedsiębiorstwom, przedsiębiorcom i pracownikom oraz konkurencyjności i pozycji polskiej gospodarki w Europie, a wręcz przeciwnie przyczynił się do rozwoju wszystkich podmiotów, w tym kondycji przedsiębiorców, a także ma swój ważny przyczynek w zbliżaniu się potencjału polskiej gospodarki do Niemiec. Warto też podkreślić, że rosnące płace minimalne w powiązaniu ze wszystkimi płacami bardzo redukują ryzyko odpływu pracowników z Polski do innych krajów na Zachodzie.

Rysunek 4. Poziom minimalnych w relacji do średnich płac w Polsce w 2024

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS i innych źródeł

Na rysunku 4 przedstawiono poziom minimalnych w relacji do średnich płac w Polsce po planowanym wprowadzeniu w 2024 kwoty płac minimalnych na poziomie ok 4300 zł., z którego wynika, że Polska pod tym względem zbliżyłaby się do Belgii, Holandii i Niemiec, w których odpowiedni poziom płac minimalnych odpowiednio stymuluje rozwój ekonomiczny kraju. Zatem wywodząc z dotychczasowego pozytywnego wpływu podnoszenia płac minimalnych w Polsce na naszą gospodarkę można wnioskować o dalszym jej pozytywnym oddziaływaniu na rozwój przedsiębiorstw. Można też wywodzić na podstawie wysokiego poziomu płac minimalnych w stosunku do płac średnich w Europie zachodniej, że skoro nie powoduje to pogarszania kondycji ekonomicznej przedsiębiorców w innych krajach, lecz działa to na ich korzyść, to w Polsce to oddziaływanie będzie także pozytywne. Fakty wynikające z danych i stanu ekonomii państw zachodnich w kontekście płacy minimalnej a także jeszcze dalekiej pozycji Polski na tle Zachodu powinny być dla polityków i legislatorów w Polsce silnym argumentem do działania w dalszym ciągu w kierunku zwiększania tego wynagrodzenia.