Rozwód przed notariuszem. Zalety i wyzwania nowej propozycji dla polskiego prawa

Na tę chwilę o rozwodzieorzeka sąd okręgowy, który decyduje czy w małżeństwie nastąpił całkowity rozpad pożycia małżeńskiego i czy rozwód szkodzi dobru małoletnich dzieci lub porządkowi społecznemu.

Małżonkowie muszą dzielić się swoimi prywatnymi sprawami nie tylko z sędzią, ale również z ławnikami i protokolantem. Dla wielu osób może to być krępujące, stresujące i zbędne doświadczenie, szczególnie gdy pomiędzy małżonkami nie ma konfliktu, a chcą po prostu formalnie zakończyć swój związek - mówi dr Daniela Wybrańczyk z Instytutu Prawa Uniwersytetu SWPS.

Na rozpatrzenie wniosku o rozwód czeka się nawet 6 miesięcy, a z racji przeładowania sądów sprawami tego typu cały proces jest długi i znacznie utrudniony.

To właśnie dlatego propozycja udzielania rozwodu przez notariusza jest rozwiązaniem rozpatrywanym obecnie przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Wszystkie zmiany wiążące się z opisywaną propozycją mają na celu uproszczenie i przyspieszenie procedury rozwodu dla małżeństw, które chcą rozstać się w zgodzie i szybko rozpocząć nowy etap w życiu. Chodzi tu przede wszystkim o przyznanie notariuszom kompetencji do sporządzenia aktu notarialnego stwierdzającego rozwiązanie małżeństwa.

Jakie są najważniejsze korzyści płynące z tego rozwiązania?

• szybszy i łatwiejszy proces

• większa kontrola nad przebiegiem i skutkami rozwodu

• wykorzystanie i poszerzenie kompetencji notariuszy do mediacji w sprawach rodzinnych

Rozwód przed notariuszem umożliwi małżonkom szybszą realizację ich planów życiowych przy poszanowaniu ich woli, zwiększeniu wpływu na skutki rozwodu i zapewnieniu osobistej satysfakcji stron. Ochrona wartości rodzinnych nie może abstrahować od innych zasad i wartości konstytucyjnych, zawsze więc musi respektować np. poszanowanie wolności - stwierdza prawniczka z SWPS

Wprowadzenie możliwości rozwodu przed notariuszem nie jest jednak zadaniem prostym dla polskiego ustawodawcy.

Wybrańczyk wskazuje na to, że ważne okażą się odpowiedzi na pytania dotyczące tego, czy konstytucyjna ochrona małżeństwa obejmuje także wymóg udziału państwa (władzy sądowniczej) w jego rozwiązaniu oraz gdzie będą sięgać granice autonomii małżonków w samym procesie rozwodu.

Konieczne byłoby także zastanowienie się nad zasadnością wprowadzenia określonego „czasu do namysłu”, który mógłby wykluczać dopuszczalność późniejszego uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem groźby lub błędu.

Co ciekawe, rozwiązanie to przyjęło już kilka krajów Unii Europejskiej. Są to: Hiszpania, Łotwa, Francja i Słowenia.

Powierzenie nam niespornych spraw, dotychczas rozpatrywanych przez sądy, może być wysoce korzystne dla obywateli. Takie tendencje widoczne są wyraźnie również w porządkach wielu państw Unii Europejskiej. Polski notariat jest w awangardzie procesów cyfrowych - mówi "Rzeczpospolitej" Aleksander Szymański, prezes Krajowej Rady Notarialnej.