Chiny stawiają na najemników. Chińska Grupa Wagnera: czym ma się różnić od wzorca z Rosji?

Jako kluczowa część chińskiej Inicjatywy Pasa i Szlaku, CMEC obejmuje autostrady, linie kolejowe, rurociągi i strefy ekonomiczne łączące chińską prowincję Kunming z głębokowodnym portem Kyaukpyu w stanie Arakan w Mjanmie. Korytarz gospodarczy ma kluczowe znaczenie dla Pekinu, zapewniając bezpośredni dostęp do Oceanu Indyjskiego i omijając strategicznie wrażliwą Cieśninę Malakka, punkt krytyczny dla chińskich linii dostaw energii i handlu, szczególnie w przypadku konfliktu ze Stanami Zjednoczonymi. Niestety dla Pekinu, wiele projektów CMEC przebiega przez niektóre z najbardziej niestabilnych stref konfliktu w Mjanmie.

Odkąd wojsko dokonało zamachu stanu i w efekcie wybuchła wojna domowa w Mjanmie w 2021 roku, chińskie projekty, w tym ropociągi i gazociągi, są coraz bardziej zagrożone. Doszło już do kilku dużych ataków na obiekty chińskie. Ogłoszenie projektu powołania wspólnej firmy ochrony wywołało kontrowersje w Mjanmie, a wielu twierdzi, że może to być postrzegane jako naruszenie suwerenności kraju. Konstytucja Mjanmy z 2008 r. zabrania rozmieszczania obcych wojsk na jej terytorium, a ujęcie tej inicjatywy jako chińskiej „firmy” we wspólnym przedsięwzięciu wydaje się być strategicznym posunięciem mającym na celu odparcie oskarżeń o zagraniczną interwencję wojskową.

Pekin ma już wiele prywatnych firm ochroniarskich działających na całym świecie, w tym cztery w Mjanmie, w obszarach, w których Chiny mają znaczące interesy strategiczne i gospodarcze. Do największych należą De Wei Security Group Ltd, Hua Xin China Security, Guan An Security Technology, China Overseas Security Group i Frontier Services Group. Ale projekt birmański skłania raczej do oceny, że będzie to bardziej chińska Grupa Wagnera, prywatna spółka najemnicza (PMC), niż klasyczna firma ochrony. Co to oznacza? Nieoficjalne przedłużenie chińskiej władzy państwowej, zapewniając szkolenia wojskowe, wsparcie bojowe i zabezpieczenie strategicznych aktywów, często pod pozorem ochrony interesów za granicą. Operacje często obejmują bezpośrednie działania bojowe, tajne działania wojskowe i zabezpieczanie obszarów bogatych w zasoby.

Chińskie prywatne firmy ochroniarskie koncentrowały się dotąd przede wszystkim na ochronie projektów infrastrukturalnych, personelu i inwestycji związanych z Inicjatywą Pasa i Szlaku (BRI). W przeciwieństwie do Grupy Wagnera, firmy te unikają bezpośrednich ról bojowych, zamiast tego specjalizując się w ochronie obiektów, zarządzaniu ryzykiem i wsparciu logistycznym.

Jednak proponowana firma w Mjanmie będzie spółką joint venture z juntą, wprowadzając nową dynamikę. Wiadomo już, że firma ta będzie ułatwiać dostawy broni dla junty. Jako firma powiązana z juntą, może działać z mniejszymi ograniczeniami i potencjalnie angażować silnie uzbrojony personel, odbiegając od zwykłych ograniczeń nakładanych na chińskie firmy ochrony. Wspólne porozumienie może również oznaczać, że firma nie jest zobowiązana do ścisłego przestrzegania chińskich przepisów, co budzi obawy, że może ona przyjąć bardziej zmilitaryzowaną rolę niż typowe chińskie firmy ochroniarskie. W skrajnym przypadku spekuluje się, że chińskie firmy ochroniarskie mogą odgrywać aktywną rolę w walce junty z siłami prodemokratycznymi, podobnie jak rosyjska Grupa Wagnera w Afryce i na Bliskim Wschodzie.

Globalna ekspansja gospodarcza ChRL, która została znacznie przyspieszona po uruchomieniu w 2013 r. inicjatywy BRI, skłoniła Pekin do zwrócenia większej uwagi na fizyczną ochronę chińskich obywateli i aktywów materialnych za granicą. Historycznie rzecz biorąc, rozmieszczenie chińskich sił zbrojnych za granicą nie było opcją, co pozostawia państwu trzy realne alternatywy:

1. poleganie na lokalnych dostawcach usług bezpieczeństwa, poprzez mandat państwowy lub sektor prywatny;

2. poleganie na własnych prywatnych siłach bezpieczeństwa w celu zapewnienia ochrony chińskim obywatelom i aktywom za granicą;

3. poleganie na połączeniu obu podejść, co wydaje się być najbardziej realistyczną opcją.

ChRL nie jest obecnie w stanie w znacznym stopniu polegać na własnych prywatnych dostawcach usług ochroniarskich, a wynika to z trzech głównych czynników. Po pierwsze, poziom przygotowań był niewystarczający. Chińskie firmy ochront nie posiadają umiejętności i kwalifikacji porównywalnych z zachodnimi lub rosyjskimi formacjami najemników. Po drugie, niechęć Komunistycznej Partii Chin do scedowania swojego monopolu na przemoc na prywatne struktury i formacje paramilitarne. Ponadto ChRL nie chce powtarzać zachodnich błędów, a i nieudany bunt Prigożyna w Rosji mógł zniechęcić do naśladowania rosyjskiego modelu w jego formie sprzed 2023 roku. Po trzecie, kwestia ta jest bardzo wrażliwa w stosunkach regionalnych. Na przykład chińskie agencje ochrony w Azji Środkowej koncentrują się na ochronie i kontynuowaniu interesów biznesowych i nie są wykorzystywane jako „narzędzia wojskowo-polityczne lub instrumenty rywalizacji geopolitycznej”. Niemniej jednak przemoc militarna na Bliskim Wschodzie wpływa na cały region, a radykalizacja nadal stanowi zagrożenie dla zagranicznych inwestycji Chin w tym regionie. W innych obszarach, takich jak Afryka Subsaharyjska, rozmieszczenie chińskich agencji ochrony często spotyka się z wrogością miejscowej ludności, która nadal często kojarzy zagraniczne formacje paramilitarne z kolonializmem i wojnami domowymi.

Kontrowersje te nie oznaczają jednak, że ChRL porzuciła pomysł wykorzystania chińskich prywatnych firm ochroniarskich za granicą. Pomimo poważnych słabości strukturalnych związanych z prywatnym sektorem bezpieczeństwa ChRL i wahań KPCh dotyczących kwestii autonomii krajowych prywatnych wykonawców usług ochroniarskich, Pekin może zdecydować się na wzmocnienie krajowych i zagranicznych agencji ochrony poprzez zwiększenie ich poziomu profesjonalizmu.

źr. Geopolitical Monitor, Jamestown Foundation