Kandydat na prezydenta zamordowany. Ekwador w objęciach korupcji, kryzysu politycznego i narkokarteli

Prezydent Guillermo Lasso ogłosił stan wyjątkowy dzień po zabójstwie kandydata na szefa państwa, Fernando Villavicencio. Stan wyjątkowy ma obowiązywać przez 60 dni, mimo to wybory prezydenckie mają się odbyć zgodnie z planem 20 sierpnia. Dziennikarz i kandydat Ruchu Buduj Ekwador został zastrzelony w środę po wiecu w stolicy kraju, Quito. Podejrzany o zabójstwo został poważnie ranny w wymianie ognia, do której doszło na miejscu zdarzenia i zmarł w drodze do szpitala. Trudno będzie więc ustalić, czy realizował czyjeś zlecenie, czy była to typowa akcja w stylu „samotnego wilka”.

Zabójstwo jednego z kandydatów na prezydenta tylko podkreśla fakt, że Ekwador jest pogrążony w kryzysie, wstrząsają nim wojny narkotykowe (z dużym udziałem meksykańskiego kartelu Sinaloa), a klasa polityczna jest pogrążona w korupcji. Rząd i parlament mają rekordowo niskie poparcie. Przedterminowe wybory prezydenckie i parlamentarne mają zostać przeprowadzone 20 sierpnia. Co doprowadziło do obecnego kryzysu?

Źródeł należy szukać jeszcze w czasach tzw. correizmu i późniejszych próbach zerwania z tym okresem. Po raz pierwszy wybrany na prezydenta w 2007 roku, Raffael Correa obiecywał Ekwadorczykom radykalne odejście od kryzysu późnych lat 90-tych XX w. Rozszerzył zasięg usług publicznych, zmniejszył nierówności i ubóstwo oraz obniżył wskaźnik zabójstw w Ekwadorze do jednego z najniższych w Ameryce Łacińskiej. Ale zarazem nie oparł się pokusie ograniczania demokracji i wzmacniania własnej władzy.

Correa zlikwidował limity kadencji prezydenckich, nakładał grzywny na media krytyczne wobec rządu, zamykał organizacje pozarządowe sprzeciwiające się projektom naftowym i wydobywczym, a społeczeństwo obywatelskie i liderów opozycji ścigał i inwigilował. Później krajem wstrząsnął skandal korupcyjny: okazało się, że rząd Correi otrzymał wielomilionowe łapówki od brazylijskiej firmy budowlanej Odebrecht. W miarę jak uzależniona od surowców gospodarka Ekwadoru zwalniała tempo rozwoju od 2014 r., poparcie społeczne dla Correi malało.

Dlatego po 10 latach rządów Correa postanowił usunąć się w cień, choć z zamiarem zachowaniem realnych wpływów. Namaścił na następcę byłego wiceprezydenta Lenina Moreno. Moreno wygrał wybory prezydenckie w 2017 roku. Ale od pierwszego dnia kadencji zerwał z dziedzictwem Correi i scenariuszem mu pisanym. Zaczął radykalnie wycofywać Ekwador ze zmian wprowadzonych przez Correę, a nawet wszczęto śledztwa przeciwko b. prezydentowi i części jego współpracowników. Zaledwie kilka miesięcy po rozpoczęciu swojej kadencji, Moreno stał się bardziej popularny niż Correa w szczytowym momencie - co świadczyło o zmęczeniu społeczeństwa autorytaryzmem Correi.

W 2018 r. Moreno rozpoczął serię reform instytucjonalnych w celu restrukturyzacji państwa, zarówno w celu obniżenia kosztów, jak i otrząśnięcia się ze struktur biurokratycznych pozostawionych przez Correę. Problem w tym, że osłabiło to politykę dotyczącą bezpieczeństwa publicznego. Co gorsza, państwo straciło kontrolę nad gigantycznymi więzieniami, które ogarnęły wojny gangów. Pogrążając się w bezprawiu, więzienia stały się ośrodkami przestępczości zorganizowanej i miejscami krwawych wojen. Od lutego 2021 r. w masakrach więziennych zginęło ponad czterystu więźniów!

W latach 2020-2021 wskaźnik zabójstw w Ekwadorze podwoił się, ponieważ handlarze nieustannie zwiększali swój zasięg. W 2022 roku wskaźnik zabójstw ponownie niemal się podwoił i obecnie jest czwartym najwyższym w Ameryce Łacińskiej. Bomby samochodowe, porwania i zabójstwa polityczne stały się codziennością w największym mieście Ekwadoru, Guayaquil, i innych nadmorskich miastach.

W ten bałagan wkroczył konserwatysta i były bankier Guillermo Lasso, wybrany na prezydenta w 2021 r. przez koalicję konserwatystów oraz centrystów i lewicowców przeciwnych Correi. Lasso otoczył się młodymi i stosunkowo niedoświadczonymi ministrami rekrutowanymi z jego libertariańskiego think tanku. Lasso został jednak wiosną 2023 r. oskarżony przez polityków opozycji o współudział w działaniach korupcyjnych. 9 maja br. parlament zatwierdził procedurę impeachmentu prezydenta.

Kilka dni później Lasso powołał się na małą znaną klauzulę konstytucyjną, aby rozwiązać parlament kierowany przez opozycję. Nastąpiło to kilka dni przed głosowaniem w sprawie oskarżenia Lasso o korupcję. Lasso rządzi teraz na mocy dekretu do czasu przyspieszonych wyborów parlamentarnych i prezydenckich. On sam nie ubiega się o reelekcję.