Ministerstwo na Śląsku jako pierwsze do likwidacji. "Ktoś w Warszawie sprytnie wykalkulował"

Ministerstwo Przemysłu może zostać zlikwidowane przy zapowiadanym przez premiera Donalda Tuska odchudzeniu rządu. W kuluarowych rozmowach z politykami koalicji rządzącej słychać, że resort w Katowicach powinien być pierwszy na liście. Jednak za jego utrzymaniem przemawia fakt, że utworzenie ministerstwa na Śląsku było jedną ze 100 obietnic szefa rządu, jeszcze z kampanii wyborczej.

Niepewną przyszłość resortu uruchomionego rok temu skomentował w rozmowie z "Dziennikiem Zachodnim" Jerzy Markowski, były wiceminister gospodarki odpowiedzialny na górnictwo. Ekspert podkreśla, że od początku był sceptyczny wobec pomysłu utworzenia ministerstwa związanego z przemysłem poza Warszawą.

– Pomysł zlokalizowania ministerstwa na Śląsku powstał już za rządów PiS, ale zrealizowany został po ostatnich wyborach parlamentarnych. W tej decyzji było mało racjonalizmu, a spory ładunek politycznej socjotechniki. Mieliśmy się ucieszyć, że mamy kawałek stolicy na Śląsku, że tu jest władza. Po roku rzeczywistość dowodzi, że tak nie jest. Powstał resort tytularnie odpowiedzialny za przemysł, ale bez kompetencji i narzędzi prawnych do kreowania polityki przemysłowej – ocenia.

Te kompetencje, jak przypomina, określa "Ustawa o działach administracji rządowej", która opisuje podział zadań centralnych urzędów w państwie. I tak w polityce energetycznej i surowcowej najwięcej do powiedzenia ma minister klimatu i środowiska, kompetencje właścicielskie, czyli kadry i majątek, przynależą resortowi aktywów państwowych, o pieniądzach decydują ministrowie finansów i rozwoju. "Ministrowi przemysłu pozostaje rola klienta w tych ministerstwach" – wskazuje były wiceminister.

– Charakterystyczne jest to, że minister przemysłu jest reprezentantem Skarbu Państwa w czterech firmach. Kiedy miałem zaszczyt być sekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu, byłem reprezentantem skarbu państwa w 1760 firmach. Zresztą konstytucyjną rolą ministra jest kreowanie polityki państwa poprzez udział w stanowieniu prawa, czy czynnościach wynikających z Kodeksu Spółek Handlowych, poprzez powołane rady nadzorcze, a nie nadzór nad pracą przedsiębiorstw. Minister ma być tam, gdzie powstają decyzje polityczne, czyli w Sejmie, Senacie, a zwłaszcza na posiedzeniach Rady Ministrów, czyli nie w Katowicach – mówi Jerzy Markowski.

– Znam charakter pracy ministra i rytm tygodnia. Każdy poniedziałek to posiedzenie Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów, wtorek posiedzenie Rady Ministrów, pozostałe dni to udział w komisjach Sejmu i Senatu. Zaś w soboty wypada pojawić się na spotkaniach organizowanych w ambasadach i innych instytucjach. Byłem trzy lata w rządzie i zawsze miałem ochotę i ambicje przyjechać na Śląsk, zwłaszcza do kopalń czy elektrowni, nawet biuro miałem w tym samym budynku, co dzisiejsze Ministerstwo Przemysłu. Przez te lata byłem w biurze chyba cztery razy. Do domu do Gliwic przyjeżdżałem w sobotę w nocy i wyjeżdżałem w niedzielę wieczorem – dodaje.

– Dziś Ministerstwo Przemysłu w Katowicach to dostojny budynek byłego Ministerstwa Górnictwa i Energetyki, szyld i żadne kompetencje formalne, ale duże oczekiwania o wszechmogącej roli ministerstwa. Rangi tego urzędu nie potwierdzają jego kompetencje formalne, zaś jego autorytet jest wyłącznie pochodną tytułu konstytucyjnego ministra, a szczególnie niezwykłej osobowości pani profesor Czarneckiej, z którą miałem okazję rozmawiać. Kiedy czytam relacje ze spotkań ministra przemysłu w Katowicach, jest mi jej po prostu po ludzku żal i czasami mam wrażenie, że ktoś w Warszawie sprytnie wykalkulował, aby petentom, a zwłaszcza protestującym, zaoszczędzić drogi do stolicy – komentuje.

Czy ekspert przewiduję więc likwidację ministerstwa? – Uważam, że to powinno nastąpić w ramach zapowiedzianej przez premiera Tuska zmiany struktury rządu. Bowiem im dłużej to będzie trwało, tym bardziej będzie to szkodziło reputacji rządu. Trzeba to po prostu przeciąć i przestać improwizować, bo gospodarka to jest zbyt poważna sprawa – uważa Markowski.

– Natomiast aby uniknąć zarzutów o marnowaniu środków publicznych na urządzanie budynku, może rządzący rozważą umieszczenie w tym miejscu np. siedziby już umocowanego w istniejącym prawie wiceministra aktywów państwowych z zakresem odpowiedzialności w obszarze bezpieczeństwa energetycznego państwa i polityki przemysłowej, w tym oczywiście górnictwa. Coś trzeba zrobić, bo czas nagli, a rzeczywistość tego wymaga – dodaje w rozmowie z DZ.

Ministerstwo Przemysłu w Katowicach ruszyło 1 marca 2024 roku. Pierwszym i jedynym resortem zlokalizowanym poza Warszawą kieruje prof. Marzena Czarnecka. Została powołana na urząd 13 grudnia 2023 roku. Resort wydzielono z Ministerstwa Aktywów Państwowych. Czarnecka jest doktorem habilitowanym nauk ekonomicznych i radcą prawnym. Zawodowo związana z Uniwersytetem Ekonomicznym w Katowicach.

Instytucja zajęła budynek przy ul. Powstańców 30 w Katowicach. Przedwojenny gmach powstał z myślą o celach administracyjnych. Działały tam różne ministerstwa związane z węglem i energetyką. W ostatnich latach wykorzystywany był natomiast przez Polską Grupę Górniczą. W listopadzie ubiegłego roku Wojciech Wrochna został powołany przez premiera Donalda Tuska na stanowisko pełnomocnika rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej oraz wiceministra przemysłu.