Stan rzek w Kujawsko-Pomorskiem. Gdy wody w rzekach i jeziorach ubywa, brudy biorą górę

Zwykle jest tak, że problem dostrzegamy własnym wzrokiem lub wyczuwamy nosem, bo znów ktoś powyrzucał plastikowe butelki do rzeki i te zatrzymały się przed powalonym drzewem, bo z jakiejś ukrytej w nadbrzeżnej roślinności rury sączy się cuchnąca, brunatna woda…

Problem z brudną wodą potęguje się w upalne dni, gdy nasila się parowanie wody i procesy beztlenowe. Wody w rzekach i zbiornikach ubywa i woń staje się nie do zniesienia. A przed nami w regionie kolejne coraz cieplejsze dni i 30-stopniowe upały w najbliższy weekend.

Wody w naszych rzekach mocno ubywa. Dla przykładu: w marcu Noteć niosła w swym dolnym biegu 105 m sześciennych wody na sekundę, a teraz tylko... 20.

- Ostatnią ocenę stanu wód dokonywaną przy sporządzaniu planów gospodarowania wodami robiliśmy jesienią ubiegłego roku i wynika z niej, że sytuacja nie wygląda zbyt dobrze – mówi Grzegorz Smytry, dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej „Wody Polskie” w Bydgoszczy.

Dyrektor przypomina, iż w Regionie Wodnym Noteci tylko 30 procent rzek i jezior spełnia założenia środowiskowe, a 70 procent wymaga działań naprawczych, które według planów należy zakończyć do 2027 roku. Dla 251 jednolitych części wód powierzchniowych (w tym pojęciu mieści się konkretna rzeka, kanał, struga, ciek, jezioro) potrzeba aż 1800 działań naprawczych o łącznej wartości ponad 590 mln zł.

Aby osiągnąć założone cele, należy zmniejszyć oddziaływanie na wody zanieczyszczonego powietrza, zminimalizować zmiany morfologiczne (powodowane przez człowieka), w tym zwłaszcza ograniczyć zrzuty ścieków komunalnych oraz wpływ działalności rolniczej (spływu z pól wraz z opadami deszczu nawozów sztucznych i gnojowicy).

Z wieloletnich badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy wynika, że najczystsze rzeki i mniejsze cieki w naszym regionie znajdują się w Borach Tucholskich i na Pojezierzu Brodnickim, a zatem na terenach mocno zalesionych i stosunkowo mało zaludnionych oraz mało uprzemysłowionych i niezagospodarowanych rolniczo. Lasy stanowią doskonałą osłonę i filtr przed zanieczyszczeniami.

Na przeciwnym biegunie są rzeki przepływające przez tereny odsłonięte, zwłaszcza rolnicze.

Za to nie mamy większych problemów z wodami podziemnymi – te w 90 procentach odpowiadają założeniom środowiskowym, ale trzeba o nie bardzo dbać.

Ostatni alert w sprawie podejrzenia zanieczyszczenia wód w naszym regionie ogłoszono 31 lipca – na jeziorze Gopło pojawiła się ogromna plama zanieczyszczeń i wyczuwalny był nieprzyjemny zapach. Wizję lokalną na jeziorze oraz najbliższych dopływach – z Kanału Gocanowskiego i ze stawu przy pałacu w Gocanowie - połączoną z poborem próbek wody do badań laboratoryjnych przeprowadził inspektorat ochrony środowiska wraz z Nadgoplańskim WOPR- em i policją, użyto też drona. Nie stwierdzono zanieczyszczeń, śladów zrzutu ścieków ani śniętych ryb, a podejrzana plama uległa wkrótce rozproszeniu.

We wrześniu 2021 roku „Wody Polskie” rozpoczęły identyfikowanie wylotów czynnych i nieczynnych urządzeń służących do odprowadzania do rzek ścieków lub wód opadowych, burzowych i roztopowych, czyli rur i kanałów zrzutowych. W tej akcji chodzi głównie o uporządkowanie kwestii legalności tych urządzeń. Jak właśnie podały „Wody Polskie” - w całym kraju zidentyfikowano 17 tys. 048 urządzeń, które nie miały uregulowanego stanu formalno- prawnego lub ich właściciel nie jest znany. W dorzeczu Odry (czyli także na terenie administrowanym przez RZGW w Bydgoszczy) takich rur i odpływów doliczono się 5 tys. 816.

Stosowne pozwolenia regulują korzystanie z 11 tys. 632 wylotów, w tym w dorzeczu Odry 3 tys. 500. Liczba wylotów w stosunku do których podjęto działania formalno-prawne wynosi 1994 (w tym w dorzeczu Odry 503). Zidentyfikowano 1432 nielegalne wyloty (w dorzeczu Odry 282).

Aktualnie pracownicy Wód Polskich prowadzą 286 spraw (w dorzeczu Odry 84), związanych z wyegzekwowaniem zgodnego z prawem korzystania z wód i wykonania urządzeń wodnych. „Wody Polskie” informują inspektoraty ochrony środowiska, które są odpowiedzialne za pobieranie i badanie próbek wody, a w sytuacjach wymagających interwencji także zawiadamiana jest policja – ta prowadzi teraz 57 postępowań, w tym w dorzeczu Odry 20.