Sukces reformy Grabskiego. 1 frank szwajcarski = 1 zł

Wojna zawsze zaburza procesy gospodarcze, rodzi inflację i przewartościowuje ekonomiczne status quo. Tak było też w trakcie I wojny światowej, która zakończyła się polityczną, a więc i ekonomiczną katastrofą organizmów państwowych funkcjonujących do 1918 r. na terenie odrodzonej Polski.

Długo by mówić o problemach ekonomicznych, jakie pojawiały się przed kolejnymi polskimi rządami po odzyskaniu niepodległości. Opowieść należałoby zacząć od tego, że w chwili odzyskania niepodległości po rozbiorach, na terytorium polskiego państwa obowiązywały cztery różne waluty: marka niemiecka, korona austriacka, rubel carski i używana na terenie Królestwa Polskiego marka polska.

Już w styczniu 1920 r. sejm ustanowił markę polską jedyną obowiązującą w polskim państwie walutą. Kondycja gospodarcza poszczególnych regionów była bardzo zróżnicowana, a sytuacja ludności bardzo zła. Było tak z powodu zniszczeń wojennych i zubożenia wielu polskich gospodarstw domowych wywołanego kilkuletnią nieobecnością powołanych do poszczególnych armii mężczyzn.

Mimo starań podejmowanych przez nowe władze odradzającego się państwa, wojna polsko-bolszewicka tylko pogłębiła zapaść gospodarczą. Ludzie szybko ubożeli, na dodatek w początku lat 20. XX wieku nieodłączna od wojen inflacja, w efekcie ogólnoświatowego kryzysu przerodziła się w hiperinflację.

Dramatycznie spadająca wartość pieniądza pociągnęła za sobą powstanie ogromnej dziury budżetowej i ze względu na niemożność pokrycia wydatków budżetu państwa, w efekcie doprowadziła do upadku tzw. drugiego rządu Wincentego Witosa, zwanego też rządem Chjeno-Piasta.

W grudniu 1923 roku Sejm powołał i wyposażył w specjalne pełnomocnictwa rząd ekspercki z premierem Władysławem Grabskim na czele. Dla zahamowania hiperinflacji Władysław Grabski przygotował reformę, która przeszła do historii jako reforma monetarna Grabskiego.

Reforma Grabskiego zaczęła się od zdobycia dodatkowych pieniędzy dla budżetu państwa. W tym celu nałożono jednorazowy podatek na posiadaczy majątku o wartości przekraczającej 10 000 szwajcarskich franków.

Równocześnie radykalnie obcięto wydatki na administrację państwową oraz uszczelniono dotychczasowy system ściągania podatków. Doraźna poprawa sytuacji skarbu państwa dała podstawę do przeprowadzenia reformy monetarnej.

1 kwietnia 1924 roku wprowadzono do obiegu złotego polskiego, który zastąpił dotychczasową markę polską. Równocześnie powołano będący w większości własnością skarbu państwa Bank Polski, który 28 kwietnia 1924 r. otrzymał wyłączność na emisję polskiej waluty, a jednocześnie zadanie czuwania nad jej bezpieczeństwem.

Gwarancją stabilności polskiego złotego stał się odtąd parytet złota, który ustalono na poziomie 0,2903 grama złota za jednego złotego. Był to parytet o takiej samej wartości jaką posiadała ówczesna najstabilniejsza waluta w Europie czyli Frank Szwajcarski.

Równocześnie ustalono stały kurs do także opartego na parytecie złota dolara, za którego odtąd płacono 5 złotych i 18 groszy.

W wyznaczonych placówkach bankowych można było wymienić dotychczasowe marki polskie na złotówki po kursie 1 800 000 marek za jednego złotego.

Reforma walutowa ustabilizowała sytuację ekonomiczną Polski i pozwoliła na rozwój kraju w ciągu kolejnych kilkunastu lat, równocześnie wprowadzając polską walutę do elitarnego klubu najstabilniejszych światowych walut, co utrzymano do wybuchu II wojny światowej.

Nie udało się natomiast utrzymać całkowicie sztywnych kursów złotego. W roku 1925 w efekcie niemiecko-polskiej wojny celnej, której przyczyną stał się wynikający z polskich reform deficyt w wymianie handlowej z pozostającymi w głębokim kryzysie Niemcami, dla utrzymania wartości polskiej waluty Grabski interweniował, inwestując duże sumy w akcje polskich firm na giełdzie.

Niestety Bank Polski w pewnym momencie odmówił dalszego finansowania ryzykownej akcji Grabskiego, której celem było utrzymanie wysokiego kursu złotego. W efekcie wartość złotówki spadła prawie dwukrotnie i osiągnęła poziom 10 zł za jednego amerykańskiego dolara.

Uznając, że decyzja Banku Polskiego uniemożliwia mu działanie, Władysław Grabski podał się wraz ze swoim rządem do dymisji. Nastąpiła dalsza destabilizacja, której konsekwencją był szereg kryzysów gabinetowych i niemożność sformowania skutecznego rządu.

Sytuacja państwa robiła się coraz bardziej niebezpieczna, a groźba interwencji zbrojnej któregoś z nieprzyjaznych sąsiadów na pogrążający się w anarchii kraj robiła się coraz bardziej realna. Otworzyło to drogę do wojskowego zamachu stanu.

W efekcie przewrotu majowego i uspokojenia sytuacji na osiem lat udało się ustabilizować kurs złotówki na poziomie około 9 zł i 10 groszy za 1 dolara.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

rs