Świat zrównoważony, czyli jak zbudować raj na Ziemi

Jeśli ktoś nie wie, na czym ma polegać świat zrównoważony, to przyjrzyjmy się celom jakie nakreślono w Agendzie 2030. Kreatorom świata zrównoważonego leży na sercu bezpieczeństwo materialne.

• Cel pierwszy sformułowali bowiem tak: „wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie”
• Cel drugi brzmi: „wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lepsze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo”.
• W celu trzecim znów widać troskę o człowieka: „zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt”.
• „Zapewnić wszystkim edukację wysokiej jakości oraz promować uczenie się przez całe życie” – tak brzmi czwarty cel Agendy 2030.
• W celu piątym mowa jest szczególnie o kobietach: „osiągnąć równość płci oraz wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt”.
• Cel szósty sformułowano następująco: „zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi”.
• W celu siódmym chodzi o to, żeby „zapewnić wszystkim dostęp do stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie”.
• Cel ósmy to „promować stabilny, zrównoważony i inkluzyjny rozwój gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi”.
• Po dziewiąte, chodzi o to, by „budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprzemysłowienie oraz wspierać innowacyjność”.
• W celu dziesiątym jest zobowiązanie do tego, by „zmniejszyć nierówności w krajach i między krajami”.
• Jedenasty cel sformułowano tak: „uczynić miasta i osiedla ludzkie bezpiecznymi stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu”.
• „Zapewnić wzorce zrównoważone konsumpcji i produkcji” – tak brzmi cel dwunasty
• Po trzynaste, zalecono by „podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom”.
• Cel czternasty to „chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony”.
• Cel piętnasty jest bardziej skomplikowany. Chodzi tu o to, by „chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytkowanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami, zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji gleby oraz powstrzymywać utratę różnorodności biologicznej”
• W celu szesnastym zapisano, żeby „promować pokojowe i inkluzyjne społeczeństwo, zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz budować na wszystkich szczeblach skuteczne i odpowiedzialne instytucje, sprzyjające włączenie społecznemu”.
• Wreszcie cel siedemnasty brzmi tak: „wzmocnić środki wdrażania i ożywić globalne partnerstwo na rzecz zrównoważone rozwoju”.

Wymienione cele można by streścić jako budowę raju na Ziemi. Wszystko ma być stabilne i zrównoważone, bo te słowa powtórzono kilkanaście razy. Nie pierwszy raz w historii podejmowana jest próba zdefiniowania, na czym miałby polegać ów raj.

Niektóre z wymienionych celów brzmią sensownie choć mało realnie, inne mogą budzić różne skojarzenia. Nie chodzi jednak, by wyśmiewać się z ekologii lub marzeń o idealnym świecie. Agenda 2030 jest na tyle ważnym dokumentem, że warto zanalizować wykonalność zawartych w niej celów oraz potencjalnych skutków zalecanych działań określanych w duchu materialistycznym oraz w kontekście realiów świata, jakim jest.

Pierwszy cel ONZ-owskiej Agendy 2030 brzmi: „wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie”. Właściwie nie widać w tym nic zdrożnego. Ubóstwo wydaje się nam czymś nieprzyjemnym, a nawet upokarzającym. Problem jednak w tym, jak zdefiniować ubóstwo.

Film „Pożegnanie z Afryką” według wspomnień Karen Blixen nasuwa tu wiele niejednoznacznych wniosków. Pierwsze wrażenie to zestawienie komfortu białych kolonizatorów, którzy w afrykańskim buszu organizują sobie życie wedle europejskich standardów i to standardów z „górnej półki”, z nędzą miejscowego plemienia Kikuju.

Czarnoskórzy ze zdumieniem przyglądają się wszystkim sprzętom zwożonym do rezydencji pani Blixen, nawet zegarowi z kukułką, który szczególnie frapuje czarne dzieciaki. Życie Kikujusów, pracujących na plantacji kawy, nie wygląda rzeczywiście zbyt barwnie, choć wszystkich otacza wspaniała przyroda. Jej uroki docenić mogą biali, którym udaje się nawet oglądać afrykańskie cuda z samolotu. Z ich punktu widzenia miejscowa ludność żyła w skrajnym ubóstwie. Jak definiowali swoją sytuację i czego oczekiwali sami Kikujusi? Czy chcieli żyć tak biali kolonizatorzy? Nie jest to wcale pewne.

Po uzyskaniu niepodległości w wielu krajach afrykańskich doszło do eksplozji ludnościowej, która wraz z podziałami etnicznymi wywołała wojny domowe i utrwaliła rządy dyktatorskie, a nawet ludobójcze. Masy ludności wiejskiej zaczęły przybywać do większych miast, które rozrosły się do rangi wielomilionowych metropolii, otoczonych gąszczem slumsów. Rozwój „kapitału społecznego” w postaci wykształcenia oraz infrastruktury materialnej i duchowej nie nadążał, a kulturowe wzorce zachodu budziły mieszane uczucia.

Artykułem pierwszej potrzeby w barriosach Mexico City okazywały się telewizory podłączone nielegalnie do sieci elektrycznej i oglądane w prowizorycznych szałasach. Obecnie takim artykułem pierwszej potrzeby jest smartfon, na którym można obejrzeć zachodni film pornograficzny lub dzieło z gatunku „zabili go i uciekł”.

Muzyka afrykańska, wykonywana dawniej na prymitywnych instrumentach, głównie perkusyjnych, prezentowana jest obecnie z użyciem gitar elektrycznych i syntezatorów. Czy bliższa jest gustom Afrykanów? Obrona kultury ludowej przed presją Zachodu przybiera często paradoksalne formy. Na You Tube można zobaczyć demonstracje młodych Zulusek przeciw cenzurowaniu ich strojów ludowych w postaci barwnych fartuszków i gołych piersi. Co więcej, w Południowej Afryce powstała swoista wspólnota ponadplemienna Zulusów, Ndebele, Pedi, Xhosa, Tswana i innych plemion, w których tradycji niezamężne dziewczęta dumnie prezentują swoje biusty. Spódniczki i fartuszki różnią się kolorami, ale gołe biusty jednoczą kraj wbrew opresji zachodnich mediów!

Ubóstwo to nie tylko poziom dochodu. Ktoś, kto wyrwie się z biedy swojego otoczenia, najczęściej przyjmuje standardy współczesnej masowej kultury Zachodu. Ceną jest oderwanie od własnej tradycji. Czy więc wzrost dochodów wystarcza, żeby ludzie czuli się wyzwoleni z ubóstwa i szczęśliwsi? Otaczanie się tylko dobrami materialnymi zmienia hierarchię wartości, wciąga w społeczeństwo zatomizowane, w którym nie liczą się więzy rodzinne, bo w dużym mieście afrykańskim czy brazylijskim rodzina ze wsi niewiele pomoże.

Problem polega bowiem na definicji ubóstwa. Nie da się go zmierzyć poziomem dochodu ani nawet dostępem do nowoczesnej infrastruktury miejskiej. Ubóstwo materialne jest czymś innym niż ubóstwo duchowe. Zapominanie o tym pachnie marksizmem, w którym interesowano się jedynie materialnym poziomem życia. Tak można by na upartego interpretować słowa Chrystusa według świętego Łukasza: „błogosławieni wy, ubodzy, albowiem do was należy królestwo Boże (Łk., 6, 20). Według świętego Mateusza Chrystus mówił jednak dokładniej: „błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie” (Mt., 5, 3). Chodziło mu nie o poziom dochodu, ale o poziom człowieczeństwa. Chodziło o godność osoby ludzkiej, o poziom sprawiedliwości i empatii w relacjach między ludźmi.