Coraz większa skala problemu
Problemy zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży w Polsce osiągają niepokojące rozmiary. Z danych zebranych przez Rzecznika Praw Dziecka wynika, że aż 14% uczniów wymaga specjalistycznej interwencji w zakresie zdrowia psychicznego. Niemal 15% uczniów zgłasza złe samopoczucie i niezadowolenie z życia. Pandemia COVID-19 dodatkowo pogłębiła te problemy, sprawiając, że dzieci znacznie gorzej radzą sobie z emocjami.
W badaniach przeprowadzonych w 2021 roku aż 75% dzieci przyznało, że gorzej radzi sobie z emocjami niż wcześniej. Ponad jedna czwarta dzieci odczuwała stałą złość, a co piąte zmagało się z przygnębieniem, osamotnieniem lub smutkiem. Alarmujące są również statystyki związane z samobójstwami – próby samobójcze stały się główną przyczyną zgonów młodzieży w wieku od 14 do 19 lat. Samobójstwo to druga, co do częstości, przyczyna zgonów nastolatków na świecie. Myśli samobójcze ma 16% nastolatków w Europie, a 15% na całym świecie. W grupie tych, którzy posiadają aktywne myśli samobójcze, 17% podejmuje próbę samobójczą! *
Zdaniem ekspertów, sytuacja wymaga natychmiastowych działań, które powinny koncentrować się na wczesnej interwencji i wsparciu środowiskowym.
- W modelu środowiskowej opieki psychiatrycznej kluczową rolę odgrywa współpraca między różnymi specjalistami, rodziną dziecka oraz instytucjami oświatowymi. Wspólnym celem jest wzmocnienie zasobów dziecka i jego otoczenia, aby umożliwić mu radzenie sobie z trudnościami i osiąganie sukcesów - podkreśla prof. dr hab. n. med. i n o zdr. Anita Bryńska, lekarz, specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży, specjalista psychoterapii dzieci i młodzieży, certyfikowany psychoterapeuta, członek Rady Naukowej Centrum CBT.
Dlaczego dzieci nie wytrzymują?
Eksperci wskazują na wiele nakładających się czynników odpowiedzialnych za kryzys zdrowia psychicznego wśród dzieci. Stres i presja, wynikające z wysokich wymagań szkolnych, oraz szybkie tempo życia znacząco obciążają młodych ludzi. Brak czasu rodziców na rozmowy i wspieranie swoich dzieci dodatkowo potęguje ich poczucie osamotnienia. Wiele dzieci doświadcza również przemocy, zarówno fizycznej, jak i psychicznej, co prowadzi do zachowań autoagresywnych i myśli samobójczych.
Rodzice często czują się bezradni, poszukując pomocy dla swoich dzieci. Brak skoordynowanego systemu wsparcia oznacza, że od diagnozy do rozpoczęcia leczenia mija wiele miesięcy.
- Tylko 20% dzieci hospitalizowanych w oddziałach psychiatrycznych miało wcześniej wdrożoną jakąkolwiek interwencję terapeutyczną. To pokazuje, jak duże są luki w systemie wczesnej interwencji – podkreśla dr n. med. Nina Szalas,psycholog, specjalista psychoterapii dzieci i młodzieży Centrum CBT.
I Ogólnopolska Konferencja Psychiatrii Środowiskowej – nowe nadzieje
W dniach 30 listopada – 1 grudnia 2024 roku w Warszawie odbyła się I Ogólnopolska Konferencja Psychiatrii Środowiskowej Dzieci i Młodzieży. To pierwsze tego typu wydarzenie w Polsce poświęcone podsumowaniu i omówieniu dalszych kierunków reformy systemu opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży, której podstawowym założeniem jest deinstytucjonalizacja, czyli przeniesienie ciężaru opieki z leczenia szpitalnego w kierunku środowiskowej opieki psychiatrycznej. Eksperci są zgodni – taki model pozwala na bardziej koordynowane podejście do zdrowia psychicznego, umożliwiając dziecku i jego rodzinie uzyskanie pomocy w codziennym otoczeniu, takim jak szkoła czy dom.
Technologia w służbie zdrowiu psychicznemu
Jednym z najważniejszych projektów prezentowanych podczas konferencji była platforma edukacyjna eduCBT, skierowana do specjalistów zdrowia psychicznego. To innowacyjne narzędzie, stworzone przez interdyscyplinarny zespół ekspertów, łączy nowoczesne technologie z wiedzą i doświadczeniem terapeutycznym.
- Platforma eduCBT to odpowiedź na dynamicznie zmieniające się potrzeby terapeutów. Kursy angażują uczestników poprzez ćwiczenia praktyczne, studium przypadków oraz analizę inscenizowanych sesji terapeutycznych. Wszystko po to, by terapeuci mogli od razu stosować nowe umiejętności w swojej codziennej pracy – mówi prof. Anita Bryńska.
Przyszłość zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży
Rosnąca liczba dzieci zmagających się z problemami psychicznymi wymaga zdecydowanych działań na wielu płaszczyznach. Wczesna interwencja, rozwój środowiskowego modelu opieki i szkolenia dla specjalistów to tylko niektóre z rozwiązań, które mogą poprawić sytuację. Jak podkreślają eksperci, kluczowe znaczenie ma współpraca między specjalistami, rodzicami i szkołami.
- Każde dziecko zasługuje na poczucie bezpieczeństwa i wsparcie. Naszym obowiązkiem jest stworzenie systemu, który pozwoli na szybkie i skuteczne reagowanie na trudności tak aby nie zamieniły się w kryzysy – podsumowuje dr n. med. n. zdr. Nina Szalas.
Reforma systemu opieki psychiatrycznej to wyzwanie, które wymaga zaangażowania na wielu poziomach – od działań wpierających rozwiązania systemowe, po codzienną współpracę rodziców i nauczycieli.
* Źródło: https://kwartalnik.csp.edu.pl/kp/archiwum-1/2024/kwartalnik-policyjny-nr-12024/5739,Zrozumiec-aby-zapobiec-2024-Zachowania-samobojcze-wsrod-dzieci-i-mlodziezy-II-ed.html
