Mija pół wieku od śmierci Pabla Picassa. Mimo to wciąż niewiele wiemy o jego życiu i twórczości

Pablo Picasso, hiszpański malarz, rzeźbiarz, grafik, ceramik oraz poeta, uznawany za jednego z najwybitniejszych artystów XX wieku zmarł 8 kwietnia 1973 roku, w wieku 91 lat.

Okazję upamiętnia prawie 50 wystaw o tematyce Picassa w USA i Europie różnych autorów, które odzwierciedlają zakres niespokojnej inwencji twórczej.

Twórca kubizmu nie tylko zaskakiwał swoją sztuką. Był ekscentrykiem, geniuszem malarskim i… kobieciarzem. Miał czworo dzieci z trzema kobietami i dwukrotnie był żonaty. Nikt nie zliczył jego kochanek. Wymagał od nich nie tylko uległości, musiały być też niższe od niego. Sam miał 163 cm wzrostu.

Gdy przyszedł na świat, położna uznała, że jest martwy i zostawiła go na stole. Gdyby nie jego wujek, lekarz Don Salvador, świat nie usłyszałby o Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno Maria de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Martyr Patricio Clito Ruíz y Picasso. Tak brzmiało pełne imię mistrza.

Witalność, którą podziwiano jeszcze u 90-letniego mistrza i bez której nie można sobie wyobrazić jego niepowtarzalnych dzieł, prawdopodobnie przy narodzinach już dała znać o sobie.

W czasie swojego długiego życia wyprodukował prawie 150 tys. dzieł, w tym 13 500 obrazów, 100 tys. grafik i rycin oraz 300 rzeźb. Pierwszy obraz namalował jako dziewięciolatek.

Umierając był spełniony jako mężczyzna i artysta. Uznawano go za najbogatszego malarza w historii. Pochowany został we francuskiej wiosce na zboczach Mont Sainte-Victoire, która została namalowana kilkadziesiąt razy przez Paula Cézanne’a. - Właśnie kupiłem sobie góry Cézanne’a – powiedział kiedyś mistrz swemu agentowi.

Gdyby zakreślić łuk przez wspaniałe lata kariery Picassa w pierwszej połowie XX wieku, byłyby to dwa najważniejsze obrazy: „Les Demoiselles d'Avignon” z 1907 i „Guernica” z 1937 roku.

Pierwszy był przełomem Picassa, który zburzył konwencje artystyczne XIX wieku. Drugi stał się najpotężniejszym dziełem, które uchwyciło kryzysy humanitarne i przemoc polityczną XX wieku.

W ciągu 30 lat dzielących te dwa arcydzieła, jak zwracają uwagę znawcy jego talentu, leży jeszcze jedno: „Malarz i model”.

Picasso deklarował się jako ateista, ale wdowa po nim, Jacqueline, mówiła kiedyś, że „był bardziej katolikiem niż papież”. To dowodzi, że jego „Ukrzyżowanie”, dalekie od bycia ekscentrycznym, należy do tradycji chrześcijańskiej.

Artyści mają wiele muz. Picasso, który zawładnął wszystkim, co go poruszało, znalazł inspirację w dziełach sztuki, wspomnieniach, mitach, miejscach i kochankach – odkrywając na nowo swoje prace, tak samo jak prace innych mistrzów.

Często, jak w przypadku jego długiego „romansu” z dwoma obrazami Eugène Delacroix na ten sam temat, „Kobiety z Algieru w ich mieszkaniu” (odpowiednio z 1834 i 1849 r.), rozwikłanie przeplatających się pasji Picassa jest prawie niemożliwe.

Wizyta w komnacie sułtana (haremie) w Algierze zainspirowała Delacroix do dwóch obrazów. Każdy zawiera leżącą odaliskę, dwie siedzące kobiety wokół fajki wodnej i czarnoskórą służącą.

Od 13 grudnia 1954 do 14 kwietnia 1955 roku „Kobiety” Delacroix opanowały Picassa jak gorączka. Obsesyjnie stworzył monumentalną serię wariacji na temat dwóch obrazów Delacroix: 15 płócien, liczne rysunki i zestaw litografii.

Znawcy sztuki są pewni co do jednego: dzieło mistrza nie straciło nic ze swojej siły, choć od śmierci Picasso upłynęło już pięć dekad.

dś