Danuta Raj-Koziak: Szumy uszne mogą być objawem groźnych schorzeń

Mówi się: „cisza, aż w uszach dzwoni”. A co, jeśli „dzwoni” i bez ciszy?
Prawie każdy doświadcza okresowego „dzwonienia” w uszach. Szczególnie często zjawisko to występuje w ciszy. Takie chwilowe, przemijające dźwięki zazwyczaj nie są dokuczliwe. Nie mają też znaczenia klinicznego i nie wymagają konsultacji lekarskiej.

Diagnozować należy natomiast każdy rodzaj odczuwanych przez pacjenta szumów usznych trwających dłużej niż 5 minut i pojawiających się częściej niż raz w tygodniu.

Szumy uszne są to dźwięki słyszane w jednym, obojgu uszach lub w głowie, a czasami w uszach i głowie jednocześnie. Osoby odczuwające szumy opisują je m.in. jako piski, dzwonienie, pukanie, dudnienie, gwizdy, szelesty. Niezależnie od brzmienia i charakteru odczuwanych dźwięków wszystkie nazywane są szumami usznymi.

Czy Polacy często mają problemy z szumami usznymi? I czy problem ten dotyczy tylko starszych osób?
Szacuje się, że szumów usznych doświadcza aż 20 proc. dorosłych Polaków. Według badań przeprowadzanych przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu szumy uszne istotne kliniczne, czyli trwające powyżej 5 minut występują także u 6 proc. dzieci. Problem szumów usznych, jest więc nie tylko problemem ludzi starszych.

Czy zawsze trzeba je leczyć?
Szumy uszne zawsze wymagają diagnostyki, ponieważ mogą być objawem groźnych schorzeń, szczególnie jeśli słyszane są tylko w jednym uchu. Nie należy również lekceważyć szumów o charakterze pulsującym, czyli zgodnych z własnym tętnem.

Diagnostyka szumów usznych oznacza przeprowadzenie badań, które pozwolą na wskazanie miejsca powstawania szumów usznych w układzie słuchowym Kolejnym etapem po przeprowadzonej diagnostyce jest zaproponowanie pacjentowi optymalnego leczenia.

Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania szumów usznych i jak im zapobiegać?
Woszczyna w przewodzie słuchowym zewnętrznym to banalna przyczyna szumów usznych. Usunięcie zalegającej woszczyny lub jej wypłukanie, czy odessanie za pomocą ssaka powoduje zazwyczaj natychmiastową ulgę i zaprzestanie odczuwania szumów przez pacjenta.

Przyczyn występowania szumów usznych jest oczywiście więcej. Zapalenie ucha środkowego i infekcje górnych dróg oddechowych powodują zaburzenia drożności trąbki słuchowej i zmiany ciśnienia w uchu środkowym co może objawiać się słyszeniem szumów usznych oraz pogorszeniem słyszenia przez pacjenta.

Leki ototoksyczne, czyli uszkadzające narząd słuchu mogą powodować zarówno niedosłuch, jak i szumy uszne. W przypadku podejrzenia, że stosowany preparat farmakologiczny wywołuje działania niepożądane takie jak szumy czy wrażenie pogorszenia słuchu, pacjent powinien natychmiast zgłosić problem lekarzowi, który lek przepisał.

Urazy głowy i szyi mogą wywoływać szumy uszne, którym mogą towarzyszyć objawy takie jak zawroty głowy, zaburzenia równowagi, bóle głowy oraz zaburzenia pamięci.

Hałas uszkadza zarówno rzęski, jak i całe komórki słuchowe w uchu wewnętrznym. W grupie ryzyka są przede wszystkim osoby narażone na hałas w pracy, np. wojskowi, muzycy, pracownicy tzw. call centers, oraz miłośnicy dyskotek i głośnych koncertów czy też młodzież słuchająca muzyki przez słuchawki.

Nadciśnienie – pacjenci często wskazują na tzw. „skok ciśnienia” jako przyczynę powstawania szumów usznych.

Szumy uszne często towarzyszą zaburzeniom czynności tarczycy. Z naszych obserwacji wynika, że zarówno w przebiegu nadczynności jak i niedoczynności tarczycy mogą pojawić się szumy uszne.

Stres pod postacią tzw. „ ostrego stresu” lub często powtarzające się sytuacje stresowe albo przewlekła sytuacja stresowa stanowią istotny czynnik, który szczególnie ludzi młodzi lub zapracowani wskazują jako potencjalna przyczynę, która spowodowała u nich pojawienie się szumów usznych.

Zmiany w kręgosłupie szyjnym – obserwuje się często współwystępowanie zmian dyskopatycznych i zwyrodnieniowych odcinka szyjnego kręgosłupa oraz szumów usznych.

Nieprawidłowości w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych mogą być również przyczyną słyszenia różnych dźwięków. Zmiany te można podejrzewać jako potencjalną przyczynę szumów, jeśli jednocześnie występuje podczas żucia pokarmów w okolicy stawu oraz dolegliwości bólowe mięśni tej okolicy.

Nowotwory – zmiany nowotworowe w obrębie drogi słuchowej są rzadką przyczyną szumów usznych, niemniej każdy przypadek pojawienia się szumów usznych szczególnie występujących jednostronnie wraz z towarzyszącym ubytkiem słuchu w uchu w którym słyszane są dźwięki powinien być zdiagnozowany pod tym kątem.

Szumy uszne mogą występować też w przebiegu takich schorzeń jak: borelioza, hipercholesterolemia, miażdżyca, zaburzenia rytmu serca czy cukrzyca.

Do jakiego stopnia szumy uszne mogą utrudniać życie?
Reakcje osób doświadczających szumów usznych są bardzo różne. Dla jednych stanowią one dramatyczny problem, uniemożliwiający prowadzenie normalnego życia, natomiast innym zupełnie nie dokuczają lub przeszkadzają jedynie w niewielkim stopniu i tylko w niektórych sytuacjach, na przykład podczas zasypiania, odpoczynku w ciągu dnia, czy pracy w ciszy. Dokuczliwość szumów usznych może potęgować towarzyszący im niedosłuch czy nadwrażliwość na dźwięki.

O uciążliwości szumów decyduje przede wszystkim stopień pobudzenia części mózgu związanych ze stresem i emocjami. Pojawienie się szumów najczęściej wzbudza bowiem niepokój, lęk o zdrowie i życie, co powoduje pobudzenie i silniejszą aktywizację wspomnianych układów.

Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach jest zaangażowany w Międzynarodowy Tydzień Wiedzy o Szumach Usznych