Nabożeństwo miało miejsce w holenderskim kościele, przy którym funkcjonuje polska parafia pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbe w Bredzie. We mszy świętej udział wzięli przedstawiciele władz Bredy, a także rządu Rzeczpospolitej Polskiej w Królestwie Niderlandów, dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych, generał Jarosław Mika oraz gen. broni Sławomir Wojciechowski, Polski Przedstawiciel Wojskowy przy Komitetach Wojskowych NATO i UE. Delegacji Czarnej Dywizji, przewodniczył dowódca generał dywizji Piotr Trytek.
Polski cmentarz w Holandii
Bezpośrednio po mszy świętej odbyła się ceremonia na cmentarzu Ginneken. Polscy żołnierze wkroczyli do Ginneken (wtedy była to miejscowość pod Bredą) już 28 października 1944 roku.
Polski cmentarz jest zlokalizowany tuż obok kaplicy św. Laurentiusa, jako część cmentarza miejskiego. Znajduje się tam 80 grobów polskich żołnierzy generała Maczka poległych w 1944 roku, a także kilkanaście mogił weteranów, którzy zamieszkali po wojnie w Holandii i Bredzie. Na ścianie przyległej kaplicy zawieszono tablice upamiętniające polskich żołnierzy i ich wysiłek bojowy.
W trakcie uroczystości na cmentarzu, przy dźwiękach orkiestry holenderskiej, na mogiły polskich żołnierzy, dzieci i młodzież złożyli kwiaty. Następnie cmentarz spowiła cisza, która była wyrazem szacunku i uznania dla ofiary jaką ponieśli spoczywający tu żołnierze.
O godzinie 13.00 rozpoczęła się główna ceremonia, kończąca tegoroczne obchody wyzwolenia stolicy Północnej Brabancji.
Miejsce spoczynku żołnierzy i gen. Maczka
Na polskim honorowym cmentarzu wojskowym w Ettensebaan (Pools militair ereveld Breda), leżą głównie żołnierze generała Maczka, ale i on sam, gdyż życzeniem generała było być pochowanym wśród swoich podkomendnych. Znajduje się tu też, wiele grobów polskich żołnierzy poległych w innych częściach Niderlandów, łącznie 163 żołnierskie mogił. O losach wielu z nich mało wiadomo lub leżą pod pseudonimem.
Również na terenie przyległym do cmentarza mieści się Muzeum dedykowane gen. Maczkowi - Maczek Memorial, gdzie zwiedzający mogą się zapoznać z losami poszczególnych żołnierzy walczących pod dowództwem gen. Maczka. Można też obejrzeć osobiste przedmioty żołnierzy i elementy sprzętu wojennego, a także dzięki interaktywnej mapie zapoznać się z ich szlakiem bojowym.
Znicz dla bohaterów
Zgodnie z ceremoniałem obowiązującym w Królestwie Niderlandów uroczystość zapoczątkowało zapalenie symbolicznego znicza pamięci, którego dokonali gen. dyw. Piotr Trytek wraz z Wadec Salewiczem wiceprezesem stowarzyszenia 1. DPanc Niderlandy.
W trakcie uroczystości oficer Czarnej Dywizji odczytał Apel Poległych oraz oddano salwę honorową. Harcerze zaś złożyli kwiaty na nagrobkach polskich żołnierzy. Następnie mieszkańcy Bredy, zebrani goście i delegacje złożyli wieńce i wiązanki kwiatów przed pomnikiem oraz na grobie gen. Maczka. Odegrano również hymny Polski I Holandii.
Uroczystość zakończyło odegranie pieśni 1 Dywizji, marszu „Pancerni Chłopcy”, w której znamiennie brzmią słowa pierwsze zwrotki:
Husarskie skrzydła na ramieniu,
Pisany krwią pancerny znak,
W Normandzkich Wzgórz i winnic cieniu
Wykwita nasz żołnierski szlak.
Przez kolorowe pola Flandrii
Zwycięskie czołgi niosą wieść,
Że Polak idzie do Holandii
Zmęczonym ludziom wolność nieść.
Źródło: mjr Artur Pinkowski oficer prasowy Czarnej Dywizji
