Nowe fakty o skażeniu rzeki Odra. Anna Moskwa: Żadna próbka nie wykazała obecności substancji toksycznych

Na początku minister Anna Moskwa podziękowała wszystkim wolontariuszom, wędkarzom, wszystkim wodniakom oraz wszystkim mieszkańcom, którzy się zaangażowali w pracę, ale też służbom – wojsku, policji, straży pożarnej oraz przede wszystkim służbom podległym ministerstwu, w tym inspekcjom ochrony środowiska, dyrekcjom ochrony środowiska i wszystkim tym, którzy przez ostatnie dni i godziny bardzo intensywnie pracują przede wszystkim nad usuwaniem skutków, nad zmniejszaniem potencjalnych negatywnych wpływów, ale też nad diagnozowaniem sytuacji, przeprowadzaniem analiz, tak, żeby jak najszybciej znaleźć źródło i przyczynę sytuacji, z którą się mierzymy.

– Przechodząc do bieżącej sytuacji, gdzie jesteśmy, jakie są ostatnie odkrycia, przypomnę hipotezy, które towarzyszą nam w pracach na bieżąco. Pierwsza hipoteza – potencjalnego przedostania się substancji toksycznej, czy to w wyniku działalności przedsiębiorstw, które funkcjonują nad Odrą, czy w wyniku nielegalnych zrzutów poza działalnością przedsiębiorstw w tym kierunku? GIOŚ przeanalizował próbki. Żadna z tych próbek na dzień dzisiejszy potwierdzam – nie wykazała obecności żadnych substancji toksycznych. Jednocześnie Generalna Inspekcja Ochrony Środowiska przekazała próbki wody do badań za pomocą biotestów do Morskiego Instytutu Rybackiego, Państwowego Instytutu Badawczego. Jednocześnie też Państwowy Instytut Weterynaryjny, który bada substancje toksyczne, potwierdzamy w kolejnej fazie badań, nie potwierdził obecności substancji toksycznych – mówiła.

– Druga hipoteza, którą rozważamy i analizujemy, to są warunki naturalne, czyli niski poziom wód, wysoka temperatura, złe warunki tlenowe, zwiększenie stężeń, zanieczyszczeń, które występowały w Odrze podczas niskiego stanu rzeki. I tutaj GIOŚ bada te wszystkie uwarunkowania, które potwierdzają wysokie zasolenie i wysoką temperaturę. Jednocześnie analizujemy wariant odprowadzenia do wody dużej ilości wód przemysłowych, które by mogły spowodować zasolenie. W wodach przemysłowych jest dużo chloru, który jest aktywnym pierwiastkiem i mógł potencjalnie uruchomić zanieczyszczenia z osadów dennych. Inspekcja Ochrony Środowiska bada wszystkie wskaźniki fizyko-chemiczne, które potwierdzają wysokie zasolenie – wyjaśniła Anna Moskwa.

Trzeci badany wariant to odprowadzenie do Odry dużej ilości wód przemysłowych, w których jest dużo chloru. Szefowa MKiŚ podkreśliła, że chlor mógł potencjalnie uruchomić zanieczyszczenia z osadów dennych.

Anna Moskwa podkreśliła też, że pod uwagę brane jest również jednoczesne wystąpienie tych czynników.

Minister poinformowała ponadto, że zakończyła się pierwsza partia badania ryb pod kątem obecności pestycydów.

– Nie wskazano w żadnym z badanych gatunków (śniętych ryb) – obecności pestycydów. Trwają też badania bifenyli i metali ciężkich; te metale ciężkie zostały już w badanych gatunkach wykluczone – poinformowała.

Anna Moskwa powiedziała, że badania śniętych ryb odbywają się w laboratorium w Puławach, ale także w innych miastach. – Pozostałe parametry są na bieżąco badane, będziemy informować o poszczególnych zakończonych fazach badań – zapowiedziała.

Szefowa MKiŚ dodała, przeprowadzono również badania nad obecnością izotopów promieniotwórczych. – Na dzisiaj one wszystkie są poniżej normy; nie stwierdzono też związku ze śnięciem ryb z tym czynnikiem. Prowadzimy też badania w kierunku dioksyn; dodatkowo Inspekcja Weterynaryjna rozpoczęła badania świeżych ryb - przede wszystkim sekcję, ale też badania histopatologiczne, które mogłyby wskazać na obecność substancji, które nie są badane innymi metodami, a także mikrobiologię i grzyby – mówiła.

– W tych wszystkich badaniach uczestniczy - w przygotowaniu metodyki, ale też w analizach i realizacji - duża grupa ichtiologów, między innymi Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu i Zakład Ichtiopatologii i Zdrowia Ryb w Żabińcu, a jednocześnie dwa instytuty, które zajmują się rybami - Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie oraz Morski Instytut Rybacki – przekazała.

Ponadto Anna Moskwa poinformowała, że podjęto decyzję w ostatnich dniach, by kompleksowo zająć się zagadnieniem związanym z monitoringiem wód.

Minister zaznaczyła, że „w Polsce mamy zrealizowaną i wdrożoną dyrektywę wodną. Nasz monitoring odbywa się zgodnie ze standardami”. – Ale co jakiś czas widzimy w Europie, w różnych miejscach, przypadki śniętych ryb czy też mamy regularnie, nie tylko w Polsce, w Europie przypadki nielegalnych zrzutów, które Wody Polskie wspólnie z Inspekcją Ochrony Środowiska wykrywają – dodała.

– Widzimy potrzebę innego systemu monitorowania wody w związku z powtarzającymi się sytuacjami – stwierdziła szefowa ministerstwa klimatu i środowiska. Dodała, że „ta refleksja i ta dyskusja trwa w wielu państwach europejskich”.

– Unia Europejska, podobnie jak my, standardowo poszczególne wskaźniki w cyklu stałym monitoruje - w oparciu o plany gospodarowania wodami. Chcemy stworzyć nowoczesny system stałego monitorowania wód powierzchniowych, wraz z systemem wczesnego reagowania na potencjalne kryzysy, awarie i katastrofy. Będziemy budować sieć stacji monitorujących i badawczych, które by wykorzystały techniki teledetekcji, techniki satelitarne, alerty środowiskowe i cały system wczesnego ostrzegania – mówiła.

Od końca lipca obserwowany był pomór ryb w Odrze na odcinku od Oławy w dół, martwe ryby zaobserwowano również m.in. w okolicach Wrocławia. Zakaz wstępu do Odry został wprowadzony w województwach zachodniopomorskim, lubuskim i dolnośląskim. Nadal nieznana jest przyczyna masowego pomoru ryb. Sprawą zanieczyszczenia Odry z zawiadomienia WIOŚ zajmie się Prokuratura Okręgowa we Wrocławiu.

W związku z sytuacją na Odrze premier zdymisjonował szefa Wód Polskich Przemysława Dacę i Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Michała Mistrzaka.