Rosyjski gigant gazowy przegrał z sankcjami. Novatek zamraża dwa wielkie projekty LNG

Novatek jest na rynku gazu w Rosji numerem 2, za Gazpromem. To Gazprom ma monopol na eksport błękitnego paliwa rurociągami, ale prywatny Novatek (właściciele są bliscy Kremlowi) skupił się na produkcji i sprzedaży LNG. Po wybuchu wojny w 2022 roku i nałożeniu sankcji, zamknięciu dostaw gazu przez Nord Stream (sabotaż), Gazociąg Jamał (decyzja Moskwy) i spadkowi o połowie tranzytu przez Ukrainę (wojna), okazało się, że Novatek jest potentatem w zapewnianiu rosyjskiemu budżetowi wpływów ze sprzedaży gazu do Europy – skroplonego, dostarczanego tankowcami. Ale nie trwało to długo.

Rosyjski gigant gazowy Novatek zawiesił rozwój dwóch dużych projektów LNG: Murmańsk LNG i Ob LNG. Powód? Oba projekty zostały objęte sankcjami: 24 czerwca UE zatwierdziła 14. pakiet sankcji wobec Rosji. Nowe ograniczenia dotyczyły w szczególności przeładunku skroplonego gazu ziemnego (LNG) przez UE do krajów trzecich. Z kolei Stany Zjednoczone odniosły sukces w dławieniu eksportu gazu z projektu Arctic LNG-2: ani jedna dostawa z objętego sankcjami projektu nie została jeszcze dostarczona do konsumentów.

To wpłynęło na zmianę planów strategicznych Novateku. Dlatego wstrzymano prace nad projektami Murmańsk LNG i Ob LNG. Kiedy i czy w ogóle Novatek wróci do ich rozwoju, nie wiadomo. Jeszcze w kwietniu tego roku źródła Reutera informowały, że Novatek może ograniczyć budowę Arctic LNG-2 (do dwóch zamiast trzech linii produkcyjnych) i skoncentrować się na projekcie w Murmańsku. Jak się teraz okazuje, kolejne sankcje nakładane na rosyjski sektor LNG były na tyle dotkliwe, że zrewidowano te plany.  

W swojej pierwotnej formie, Murmańsk LNG to trzy linie skraplania gazu o przepustowości 20 mln ton rocznie z terminalem w porcie Biełokamienka, podczas gdy Ob LNG to zakład o przepustowości 6 mln ton w jamalskim mieście Sabetta. Projekt w Murmańsku został uznany za najbardziej obiecujący. Po pierwsze, jego port jest wolny od lodu, co umożliwia wykorzystanie konwencjonalnych (a nie lodołamaczy) gazowców do eksportu, w tym niezależnych przewoźników. Po drugie, ma dostęp do energii elektrycznej z elektrowni jądrowej Kola, co umożliwia tanie zasilanie potężnych sprężarek.

Aby jednak połączyć Murmańsk LNG z siecią przesyłową Gazpromu, należy zbudować odgałęzienie Wołchow-Murmańsk-Biełokamienka o długości 1,3 tys. km, którego koszt wyniesie do 350 mld rubli. Projekt był wstrzymywany przez wiele lat właśnie z powodu braku zapotrzebowania, które miałaby zaspokoić nowa linia. Obecnie prace nad rurociągiem zostały przerwane.

Zakład w Sabetcie zostanie przeprofilowany do produkcji amoniaku, a z niego - mocznika. Ten ostatni jest nawozem poszukiwanym na rynku światowym, na który nie ma sankcji. Jest to również ładunek masowy, który może być transportowany statkami do przewozu ładunków suchych, a nie skomplikowanymi i łatwymi do śledzenia gazowcami. Źródła „Kommiersanta” szacują potencjalną zdolność produkcyjną w Zatoce Ob na 8 milionów ton amoniaku.

W tym kontekście nie jest do końca jasne, na co liczył rząd, planując eksport do 100 mln ton LNG do 2030 r. Nie tak dawno Władimir Putin osobiście uruchomił Arctic LNG-2 i doradził Gazpromowi i Novatekowi budowę gazociągu do Biełokamienki. We wrześniu 2023 r. Władimir Kudrin, wiceprzewodniczący rady dyrektorów Novatek, powiedział, że firma planuje budowę zakładu skroplonego gazu ziemnego Murmańsk LNG przy użyciu 70-75% rosyjskiego sprzętu. Wcześniej informowano, że budowa Murmańsk LNG rozpocznie się w sierpniu 2024 r., kiedy zakończy się budowa drugie-2.

Obecnie firma koncentruje się na ukończeniu projektu Arctic LNG-2. Arctic LNG-2 to drugi zakład Novateku o dużej pojemności (Jamał LNG działa od 2017 roku). Projekt obejmuje budowę trzech linii skraplania gazu o wydajności 6,6 mln ton rocznie każda na półwyspie Gydan w Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym, co oznacza, że wydajność całego obiektu wyniesie 19,8 mln ton LNG. Bazą surowcową projektu jest złoże Utrienneje, również zlokalizowane na półwyspie Gydan. Koszt projektu oszacowano na ponad 21 mld USD.

W kwietniu „Wedomosti”, powołując się na źródła, napisały, że w lutym 2024 r. produkcja gazu w ramach projektu Arctic LNG-2, w którym zagraniczni udziałowcy wcześniej zamrozili swój udział, gwałtownie spadła z powodu opóźnienia w rozpoczęciu dostaw LNG. Produkcja gazu wyniosła 83 mln metrów sześciennych - trzy razy mniej niż w styczniu 2024 i pięć razy mniej niż w grudniu 2023 roku

źr. Kommiersant, Bell.io, Wiedomosti, Reuters