Spis treści
Na te badania da ci skierowanie lekarz rodzinny. Lista jest długa
Niedawne zmiany w POZ przyniosły wiele korzyści dla pacjentów. Lekarze rodzinni obecnie zajmują się opieką koordynowaną (całościową) nad pacjentem, a Ministerstwo Zdrowia stawia nacisk na profilaktykę i wczesne wykrywanie niepokojących zmian. Dzięki temu lekarz rodzinny może skierować cię na wiele różnych badań, w zależności od twoich objawów, historii choroby i ogólnego stanu zdrowia.
Do najczęstszych bezpłatnych badań na NFZ należą m.in.:
Podstawowe badania krwi:
morfologia krwi (pełna analiza krwi) – ocenia ogólną kondycję organizmu, liczbę krwinek czerwonych, białych i płytek krwi,
OB (odczyn Biernackiego) – wskaźnik stanu zapalnego w organizmie,
CRP (białko C-reaktywne) – bardziej czuły wskaźnik stanu zapalnego niż OB,
glukoza na czczo – badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy,
profil lipidowy (cholesterol całkowity, LDL, HDL, trójglicerydy) - ocena ryzyka chorób sercowo-naczyniowych,
elektrolity (sód, potas, chlorki) – ocena gospodarki wodno-elektrolitowej,
TSH (hormon tyreotropowy) – podstawowe badanie w kierunku chorób tarczycy,
AspAT i AlAT (aminotransferazy) – ocena funkcji wątroby,
kreatynina i eGFR (szacunkowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej) - ocena funkcji nerek,
badanie ogólne moczu – ocena składu moczu, wykrywanie infekcji dróg moczowych, białka, cukru itp.
Badania obrazowe (często wymagają dodatkowej konsultacji lub specjalnego skierowania):
RTG (rentgen) – np. klatki piersiowej, kości, stawów, czaszki, zatok,
USG (ultrasonografia) – np. jamy brzusznej, tarczycy, piersi, nerek, węzłów chłonnych i USG Dopler naczyń kończyn dolnych.
Badania kału:
badanie ogólne kału,
badanie na krew utajoną w kale – badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego,
badanie na pasożyty.
EKG (elektrokardiogram) – badanie czynności elektrycznej serca, Holter EKG i RR.
Pełną listę znajdziesz na stronie Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia.
Pamiętaj jednak, że tolekarz rodzinny decyduje o konieczności wykonania danego badania na podstawie wywiadu, badania fizykalnego i zgłaszanych objawów. Niektóre bardziej specjalistyczne badania obrazowe (np. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) zazwyczaj wymagają skierowania od lekarza specjalisty.
Jeśli masz jakieś konkretne dolegliwości lub obawy, najlepiej skonsultuj się ze swoim lekarzem rodzinnym, który będzie mógł dobrać odpowiednie badania diagnostyczne. Natomiast w ramach profilaktyki, lekarz rodzinny sam może również zaproponować ci wykonanie pewnych badań kontrolnych, nawet jeśli nie masz żadnych objawów.
Czy lekarz pierwszego kontaktu to lekarz rodzinny?
Lekarz POZ, czyli lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, to lekarz pierwszego kontaktu, do którego pacjenci zgłaszają się w przypadku problemów zdrowotnych. To określenie definiuje jego funkcję. Jest to fundament systemu opieki zdrowotnej, a lekarz POZ pełni rolę koordynatora opieki nad pacjentem. Natomiast określenie „lekarz rodzinny” odnosi się do specjalizacji lekarza POZ.
Lekarzem POZ może więc być:
specjalista medycyny rodzinnej – to lekarz, który ukończył specjalizację z medycyny rodzinnej,
specjalista chorób wewnętrznych (internista) – lekarz specjalizujący się w chorobach narządów wewnętrznych,
specjalista pediatrii (pediatra) – w przypadku opieki nad dziećmi,
lekarz bez specjalizacji – posiadający uprawnienia do udzielania świadczeń w ramach POZ.
Czym się zajmuje lekarz rodzinny?
Lekarz rodzinny przez długi czas był postrzegany jako lekarz, do którego chodzi się z katarem i przeziębieniem albo po receptę i skierowanie do lekarza specjalisty. Obecnie lekarze POZ otrzymali więcej uprawnień, dzięki czemu mogą zlecać więcej badań i zajmować się leczeniem pacjenta w dużo szerszym zakresie.
Lekarz POZ jest odpowiedzialny za:
diagnostykę i leczenie – rozpoznaje choroby i wdraża odpowiednie leczenie, zarówno farmakologiczne, jak i poprzez zabiegi,
profilaktykę – prowadzi działania mające na celu zapobieganie chorobom, w tym szczepienia, badania bilansowe i promocję zdrowego stylu życia,
kierowanie na badania – w razie potrzeby kieruje pacjentów na badania laboratoryjne, obrazowe (np. RTG, USG, EKG) oraz do specjalistów,
wystawianie skierowań – wystawia skierowania do poradni specjalistycznych, szpitali, na rehabilitację i leczenie uzdrowiskowe,
wystawianie recept i zwolnień lekarskich (L4),
orzekanie o stanie zdrowia – wystawia zaświadczenia i orzeczenia lekarskie,
koordynację opieki – planuje i koordynuje udzielanie świadczeń przez innych pracowników medycznych, takich jak pielęgniarka POZ i położna POZ,
edukację zdrowotną – udziela pacjentom informacji na temat zdrowia i profilaktyki chorób,
realizację programów zdrowotnych – bierze udział w programach profilaktycznych i polityki zdrowotnej,
opiekę nad pacjentami w różnym wieku – od niemowląt i dzieci, poprzez dorosłych, aż po seniorów, więc na każdym etapie życia swoich pacjentów.
W skrócie lekarz POZ jest twoim lekarzem pierwszego kontaktu, który dba o twoje zdrowie na wielu płaszczyznach i przez całe twoje życie, a w razie potrzeby kieruje cię do dalszej specjalistycznej opieki.
