Dlatego Rosja dla własnego dobra nie powinna była zaczynać wojny. Oto 5 powodów

Oczywiście wojna ciągle trwa i nie da się przewidzieć w pełni, jakim wynikiem się skończy. Ale już teraz widać, że fiasko planu szybkiego podboju Ukrainy zaczęło się odbijać Rosji czkawką. A perspektywy są jeszcze mroczniejsze.

Zaczynając tę wojnę, Rosja tak naprawdę sobie tylko zaszkodziła. Oto pięć dowodów potwierdzających słuszność tej tezy.

Fiasko wojny błyskawicznej, ciężkie straty ludzkie i sprzętowe, kompromitujące porażki i toczące się już rok walki obnażyły wszelkie słabości rosyjskich sił zbrojnych. Od kompletnie chybionych strategii, przez sposób ich wykonania, po kardynalne błędy w dowodzeniu. Do tego rosyjskie uzbrojenie i sprzęt z kretesem przegrały starcie z zachodnią bronią i technologiami.

Choć Rosja ma ogromne możliwości mobilizacyjne, to jakość nowych żołnierzy jest fatalna. Sięgnięcie po wagnerowców (głównie wyciągniętych z kolonii karnych skazańców) to z kolei wyraz desperacji. Sprowadzana zaś broń z zagranicy, choćby z Iranu, kompromituje państwo, które jeszcze niedawno twierdziło, że jest mocarstwem militarnym nr 2 na świecie.

Zaangażowanie na Ukrainie, konfrontacja z NATO i USA, zbrodnicza polityka prowadzona przez Kreml i wszystkie porażki oraz słabości Rosji w tym konflikcie widzi cały świat. I wyciąga wnioski. Dla większości krajów Rosja jest dziś pariasem, z którym nie wypada się przyjaźnić. Inni wyciągają wnioski ze słabości reżimu Putina.

Inwazja wzmocniła NATO, jedność Sojuszu, a wewnątrz niego te kraje, które Moskwa określa jako swych kluczowych wrogów. Co więcej, Kremlowi udało się to, co wydawało się od dekad nie do wykonania: elity i społeczeństwa tradycyjnie neutralnych Szwecji i Finlandii wchodzą do NATO. Jak Europa długa i szeroka, niemal wszyscy zaczęli się zbroić i wzmacniać obronę w obawie przed Rosją.

Do tego Rosja traci wpływy w byłym ZSRR. Odwraca się od niej Armenia, słabną wpływy na Kaukazie Południowym. Azja Środkowa spogląda w kierunku Chin. Zresztą ta wojna sprawia, iż w relacji Moskwa-Pekin już widać wyraźnie, kto jest starszym, a kto młodszym partnerem. Rosja staje się od Chin coraz bardziej zależna.

Przykładem takiej rosnącej zależności jest fakt, że Chiny dyktują warunki, jeśli chodzi o dostawy ropy i gazu z Rosji do Państwa Środka. Moskwa jest na przysłowiowym musiku: gdzieś trzeba sprzedawać węglowodory, dla których rynek europejski w dużym stopniu już się zamknął. Rosja już ogranicza wydobycie ropy, której eksport od wielu dekad jest filarem wpływów budżetowych. W przeciwieństwie do rozbudowanej infrastruktury transportowej w kierunku zachodnim, istniejącymi rurociągami do Chin można dziś słać tylko część ropy i gazu, dla którego Europa jest stracona. Co więcej, Rosja nigdy na rynkach Chin czy Indii nie sprzeda ropy i gazu po cenach porównywalnych z tymi, za jakie eksportowała węglowodory do Europy.

Putin zarżnął kurę znoszącą złote jaja, decydując się na szantaż energetyczny wobec Europy, a potem rozpętując wojnę i narażając się na sankcje zachodnie. Od pół wieku sprzedaż gazu i ropy Europejczykom była doskonałym biznesem dla Moskwy. Sprzedawało się drogo, coraz więcej, niezależnie od sporów politycznych. Długoterminowe kontrakty były niczym niewolnicze pęta dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej (vide Polska). I oto w rok Putin zniszczył jedno z największych osiągnięć Związku Sowieckiego i postsowieckiej Rosji: uzależnienie Europy od nośników energii ze Wschodu.

Putin chwalił się w niedawnym orędziu do Zgromadzenia Federalnego, że gospodarka Rosji radzi sobie wręcz doskonale, jak na obecne warunki. Że sankcje miały kosztować ją 20-30 proc. PKB, a jest kilka procent na minusie. Sęk w tym, że to dopiero początek. Wszyscy eksperci są zgodni, że największe załamanie nastąpi w połowie bieżącego roku. Już rośnie szybko deficyt budżetowy.

Tymczasem nie chodzi tylko o suche liczby. Chodzi o to, że Rosja w dużym stopniu jest wyłączana z globalnego obiegu pod różnymi względami. Od przepływów finansowych i kredytów, po dostęp do technologii, innowacji i zagranicznych inwestycji. Kreml przestawił gospodarkę na tryb swoistego „komunizmu wojennego”. Samowystarczalność, nacisk na zbrojenia, centralizacja zarządzania etc. Tymczasem wiadomo, czym się taka polityka eliminacji reguł wolnorynkowych kończy. Nawet komunistyczne Chiny w odpowiednim dla siebie momencie to dostrzegły.

Autarkiczne zapędy w polityce ekonomicznej Rosji plus sankcje i izolacja oznaczają, że nie będzie realnego rozwoju gospodarki. Jej surowcowy charakter tylko się pogłębi, nie zmieni tego produkowanie własnych aut, lodówek itp. – technologicznie to cofnięcie się o parę dekad. Generalnie, kto się nie rozwija, wcale nie stoi w miejscu, ale faktycznie się cofa.

Długofalowe negatywne skutki wojna z Ukrainą będzie miała nie tylko dla gospodarki, ale też kluczowego w gospodarce: zasobu ludzkiego. Według oficjalnych danych, na dzień 1 stycznia 2023 r. liczba ludności Rosji wynosiła 146,4 mln osób (ważne: dane te obejmują zaanektowane i okupowane terytoria Ukrainy). W ciągu roku liczba ludności kraju zmniejszyła się więc o 555 tys. osób. Piąty rok z rzędu, kiedy oficjalne statystyki odnotowały ten trend, pomimo zakończenia pandemii, która przyniosła krajowi rekordowy skok śmiertelności od czasu powojennego głodu z 1947 roku. Co więcej, od 2010 roku ubyło aż 5 mln etnicznych Rosjan.

Wojna jeszcze mocniej zaszkodzi populacji Rosji. Na tradycyjnie niską stopę urodzeń (wyjątkiem muzułmańskie narody Kaukazu Północnego) i krótką średnią życia mężczyzn nakładają się teraz kolejne negatywne czynniki. Po pierwsze, na wojnie z Ukrainą zginęło lub zostało rannych już ok. 200 tys. mężczyzn. Po drugie, setki tysięcy uciekły z kraju przed mobilizacją. Po trzecie, wojna i sankcje zdemolowały rosyjską służbę zdrowia. Zaczyna brakować wielu leków, zwłaszcza drogich i potrzebnych do leczenia poważnych chorób; najlepsi lekarze uciekli z kraju, a inni zostali wysłani na front i na tereny okupowane. Po czwarte, w warunkach wojennych i przy pogarszającej się stopie życiowej mniej atrakcyjna wydaje się wizja posiadania dzieci.

dś