Niespodziewani goście, czyli Rosja stawia na Hamas. To pogrzeb przyjaźni z Izraelem?

Informacje o wizycie Palestyńczyków w Moskwie pojawiły się w czwartek. Szef biura stosunków międzynarodowych, członek biura politycznego Hamasu Musa Abu Marzouk przewodził delegacji, w której skład wchodził także m.in. minister zdrowia Strefy Gazy, Basem Naim.

Delegacja odbyła wspólne spotkanie z wiceministrem spraw zagranicznych Rosji i specjalnym przedstawicielem na Bliski Wschód Michaiłem Bogdanowem oraz wiceministrem spraw zagranicznych Iranu Alim Bagherim Kanim, który tego samego dnia odwiedził Moskwę, spotykając się też ze swoim rosyjskim odpowiednikiem Siergiejem Riabkowem, aby omówić współpracę dwustronną w nieokreślonych bliżej kwestiach bezpieczeństwa międzynarodowego.

W związku z wizytą Hamas wydał oświadczenie, w których chwali stanowisko Rosji wobec wojny Izrael-Hamas. Nadzorujący stosunki międzynarodowe Hamasu Marzouk już wcześniej kilkakrotnie przebywał w Moskwie (ostatnio w marcu). Nazwał Rosję „jednym z najważniejszych zwolenników realizacji praw narodu palestyńskiego do przyszłości, samostanowienia i niepodległości”. Oficjalnie Palestyńczycy przyjechali dyskutować o losie zakładników w Gazie.

W komunikacie MSZ Rosji po rozmowach nie było jednak bliższych informacji na temat zakładników, ani też wzmianki o obywatelach Rosji. Według ostatnich wypowiedzi ambasadora Rosji w Izraelu, wśród zakładników jest ich co najmniej trzech. Według izraelskiego rządu: sześciu. Zaledwie kilka dni temu Kreml wezwał Hamas do pilnego uwolnienia wszystkich zakładników. Ponad połowa z nich posiada zagraniczne paszporty. Zgodnie z danymi Izraela, w ataku Hamasu z 7 października zginęło 23 obywateli Rosji, a czterech uznano za zaginionych. Nieco inne dane - 20 zabitych i siedmiu zaginionych - podawała ambasada Rosji w Izraelu.

Jest mało prawdopodobne, aby Rosja mogła mieć realny wpływ na los zakładników w Gazie. W przeciwieństwie do przywódców zachodnich, przedstawiciele Moskwy ani razu nie odwiedzili regionu w ciągu trzech tygodni kryzysu. Głównym negocjatorem w sprawie zakładników jest Katar, który ma nieporównywalnie większy wpływ na Hamas: w Dausze ma swoją siedzibę polityczne kierownictwo palestyńskiego ugrupowania, a Katar współfinansuje Strefę Gazy.

„Uważamy zapraszanie wysokich rangą urzędników Hamasu do Moskwy za nieprzyzwoity krok zapewniający wsparcie dla terroryzmu i legitymizujący okrucieństwa terrorystów Hamasu” – oznajmiło Ministerstwo Spraw Zagranicznych Izraela.

MSZ Izraela wezwało Rosję do wydalenia delegacji palestyńskiej. Jednak wizyta Hamasu wpisuje się w linię przyjętą przez Moskwę.

Putin nie potępił wprost ataku Hamasu na Izrael, a jedynie wyraził ubolewanie z powodu ofiar po obu stronach. Rosyjscy urzędnicy wielokrotnie wzywali do zawieszenia broni i rozmów pokojowych między Izraelem a Palestyńczykami, odkąd wojna rozpoczęła się 7 października wraz z najazdem Hamasu na południowy Izrael. 10 października Putin powiedział, że wojna stanowi „wyraźny przykład porażki polityki USA na Bliskim Wschodzie”, stwierdzając, że Stanom Zjednoczonym nie udało się znaleźć kompromisu w swoich wysiłkach na rzecz rozwiązania konfliktu izraelsko-palestyńskiego.

Rosja znalazła się w skomplikowanej sytuacji w związku z wojną Izrael-Hamas. Moskwa utrzymuje stosunki ze wszystkimi głównymi aktorami konfliktu, w tym z Izraelem, Autonomią Palestyńską, Hamasem i Iranem. Największy cios obecne wydarzenia i zachowanie Moskwy zadadzą z pewnością stosunkom z Izraelem, które jeszcze rok, dwa lata temu były wręcz serdeczne. Wybuch wojny na Ukrainie i zbliżenie Rosji z Iranem zdecydowanie je ochłodziły. Teraz, wydaje się, Moskwa wkalkulowała w efekty swej strategii utratę Izraela.

Rosja mało przekonująco starała się przedstawić jako potencjalny mediator między Izraelem a Hamasem, 16 października przedkładając projekt rezolucji ONZ wzywającej do humanitarnego zawieszenia broni. Tyle że w dokumencie nawet nie wymieniono Hamasu z nazwy. W zeszłym tygodniu Rada Bezpieczeństwa ONZ odrzuciła rosyjską rezolucję, w której potępiono przemoc wobec ludności cywilnej, ale nie wspomniano o palestyńskiej organizacji współodpowiedzialnej za przemoc.

Jak wynika z niedawnego raportu Carnegie Endowment for International Peace, dążenie Rosji do utrzymywania przyjaznych stosunków z Hamasem jest częścią jej wysiłków na rzecz zwiększenia wpływów. „Wsparcie Moskwy dla organizacji palestyńskiej w dalszym ciągu wynika z tej samej motywacji: chęci wzmocnienia swojej pozycji na Globalnym Południu. Rosja wykorzystuje okazję, aby wzmocnić swoje twierdzenia, że kwestionuje to, co Putin nazywa ‘paskudnym neokolonialnym systemem stosunków międzynarodowych’” – czytamy w raporcie.

Należy też pamiętać o bardzo dobrych relacjach Rosji z władzami Zachodniego Brzegu. Prezydent Autonomii Palestyńskiej Mahmoud Abbas od dawna utrzymuje przyjazne stosunki z Moskwą. Kilkakrotnie odwiedził Rosję, ostatnio pod koniec 2021 r. W młodości Abbas studiował na Uniwersytecie im. Lumumby, a w 1982 r. uzyskał stopień doktora w Instytucie Orientalistyki w Moskwie. Wiceminister spraw zagranicznych Michaił Bogdanow powiedział w czwartek, że prezydent Autonomii Palestyńskiej Mahmud Abbas „wkrótce” przybędzie do Moskwy z oficjalną wizytą. Dyplomata dodał, że podczas podróży przywódca palestyński spotka się z prezydentem Rosji Władimirem Putinem.

W przeciwieństwie do wielu innych krajów, Moskwa nigdy oficjalnie nie uznała Hamasu za organizację terrorystyczną, mimo że przez kilka lat Rosja i palestyńska organizacja były po przeciwnych stronach barykady w wojnie domowej w Syrii. Rosjanie pomagali Asadowi, zaś Hamas sunnickim antyrządowym rebeliantom (tutaj kluczowe były powiązanie sięgające jeszcze tradycji Bractwa Muzułmańskiego). Niewątpliwie te ciepłe stosunki Rosji z Hamasem wynikają nie tylko z ambicji Moskwy rozgrywania sprawy palestyńskiej w celu wzmacniania własnych wpływów i osłabiania amerykańskich. Zwłaszcza w ostatnim czasie ważne jest też zbliżenie rosyjsko-irańskie i jednocześnie między Iranem a Hamasem.

Dlatego nie dziwi informacja, że władze rosyjskie odmówiły uznania grupy bojowników Hamasu za organizację terrorystyczną, ponieważ żaden z jej członków nie został skazany za jakiekolwiek przestępstwa w Rosji. Niezależny projekt „Możem Objasnit’” opisuje, jak radny St. Petersburga Siergiej Samusjew wysłał do prokuratury generalnej pismo z wnioskiem o uznanie Hamasu za organizację terrorystyczną. Wskazywał, że z rąk jej bojowników zginęli w Izraelu obywatele Rosji. Właśnie dostał odpowiedź. Prokuratura wyjaśniła, że określenie Hamasu jako grupy terrorystycznej jest możliwe „tylko wtedy, gdy wejdzie w życie wyrok sądu stwierdzający bezprawne działania”. Dodała, że „nie posiada informacji o orzeczeniach sądu dotyczących członków Hamasu i ich działalności”. Co ciekawe, kilka innych radykalnych organizacji mających związki z Hamasem, w tym Islamski Dżihad, są w Rosji oficjalnie uznawane za grupy terrorystyczne, choć nie popełniły zbrodni i nie były skazane na jej terytorium.

lena