SPIS TREŚCI
Putin odegrał kluczową rolę w utrzymaniu reżimu Asada podczas trwającej dekadę wojny domowej. Bazy zbudowane przez Rosję wzdłuż syryjskiego wybrzeża umożliwiły jej projekcję siły na Morze Śródziemne i Afrykę, a także uderzanie w rebeliantów, w tym pozycje zajmowane przez Hayat Tahrir al-Sham (HTS), obecnie dominującą w nowych władzach.
Na kilka dni przed upadkiem prezydenta Baszara al-Asada Rosja stwierdziła, że syryjscy rebelianci nacierający na Damaszek są terrorystami. Teraz, gdy ci rebelianci są u władzy, Moskwa wyczuwa okazję zarówno do rozszerzenia swojej obecności gospodarczej w Syrii, jak i utrzymania tam swoich baz wojskowych.
Rosyjska ropa do Syrii?
Objęty sankcjami amerykańskimi tankowiec pod banderą Barbadosu przybył do nadbrzeża Baniyas w prowincji Tartus w Syrii 6 marca. W tym mieście znajduje się największa syryjska rafineria. Stany Zjednoczone nałożyły sankcje na wspomniany statek w styczniu 2025 r. za transport rosyjskiej ropy. Reuters poinformował, że należący do „floty cieni” tankowiec wypłynął z rosyjskiego portu Primorsk do Syrii 8 lutego, przewożąc 37 000 ton oleju napędowego. Syria cierpi na poważny deficyt ropy, a co za tym idzie, produktów ropopochodnych, w tym paliw.
Rząd tymczasowy stara się pozyskać ropę do produkcji w swych dwóch rafineriach, odkąd Iran wstrzymał eksport ropy do Syrii po upadku reżimu Asada. W lutym rząd zawarł porozumienie ze wspieranymi przez USA Syryjskimi Siłami Demokratycznymi (SDF) w sprawie transportu ropy naftowej z kontrolowanych przez zdominowanych przez Kurdów SDF szybów naftowych na terytorium rządowe. Eksport rosyjskiej ropy naftowej do Syrii sugerowałby, że Moskwa dąży do przywrócenia swoich stosunków gospodarczych z Syrią, być może w celu uzyskania przychylności rządu tymczasowego i próby zabezpieczenia praw do baz wojskowych w Syrii.
Inwestycje i jakaś obecność wojskowa Rosji?
Syryjscy urzędnicy są zainteresowani rozwojem więzi gospodarczych z Rosją. Moskwa dostarczyła lokalną syryjską walutę do syryjskiego banku centralnego 12 lutego po rozmowie telefonicznej między tymczasowym prezydentem Syrii Ahmedem al-Szarą a prezydentem Rosji Władimirem Putinem.
Nieokreślone źródła powiedziały „Wall Street Journal”, że syryjscy urzędnicy starali się renegocjować warunki kilku umów, które reżim Asada podpisał z Rosją. Kontrakty te obejmują rosyjskie inwestycje w kopalnie fosforanów i pola naftowe na centralnej pustyni syryjskiej, fabrykę nawozów w Homs i port w Tartus. Siły bezpieczeństwa byłyby potrzebne do ochrony rosyjskich aktywów w kopalniach i na polach naftowych na centralnej pustyni syryjskiej, biorąc pod uwagę, że ISIS regularnie atakuje obiekty w tym obszarze. Nie jest jasne, czy syryjski rząd tymczasowy zobowiązałby się do ochrony rosyjskich aktywów, czy też zezwoliłby na obecność rosyjskich sił bezpieczeństwa w tych miejscach.
Rosyjsko-syryjska współpraca gospodarcza może mieć też miejsce bez porozumienia między rządem tymczasowym a Moskwą w sprawie rosyjskich praw do bazowania w Syrii. Rosja może jednak próbować wykorzystać swoje wsparcie gospodarcze dla Syrii jako dźwignię w celu zapewnienia „zmniejszonej” obecności wojskowej w Syrii.
Moskwa wykorzystuje bezczynność Trumpa
- Brak zaangażowania USA w Syrii sprawia, że trudno jest sprzeciwić się rosyjskiemu powrotowi – powiedział „WSJ” David Schenker, który odpowiadał za Bliski Wschód w Departamencie Stanu za pierwszej administracji Trumpa. Sojusznicy USA na Bliskim Wschodzie, którzy nie są pewni stanowiska administracji Trumpa w sprawie Syrii, zwlekają z finansowaniem nowego rządu. Stanowi to nieoczekiwaną okazję dla Rosji, aby nie tylko utrzymać swoją obecność, ale także ją wzmocnić.
W jednym z pierwszych konkretnych oznak ocieplenia stosunków między obiema stronami, Rosja dostarczyła w zeszłym miesiącu równowartość 23 milionów dolarów w syryjskiej walucie po oficjalnym kursie do banku centralnego w Damaszku. Według syryjskich i europejskich urzędników, Moskwa wydrukowała banknoty dla syryjskiej gospodarki pozbawionej gotówki, podczas gdy większość innych krajów odmówiła tego z obawy przed sankcjami. Zastrzyk gotówki nastąpił w momencie, gdy Katar i Arabia Saudyjska wstrzymały się z dostarczeniem milionów dolarów pomocy budżetowej, o której rozmawiały z nowym reżimem. Powiedziały one, że kraje te oczekują od Waszyngtonu jasności co do tego, czy amerykańskie sankcje przeciwko byłym dżihadystom, którzy obecnie sprawują władzę, zostaną zniesione.
Jaki cel ma rząd w Damaszku?
Syria jest częściowo motywowana chęcią dywersyfikacji swoich sojuszników poza Turcję, która odegrała kluczową rolę we wspieraniu rebeliantów HTS. Zresztą także z obaw przed zbyt silną pozycją Ankary wynika polityka Izraela, który przekonuje Amerykanów, iż pozostawienie baz rosyjskich w Syrii to dobre rozwiązanie.
Damaszek stara się przedstawić swoje negocjacje z Rosją jako próbę uzyskania rekompensaty za cierpienia i zniszczenia dokonane przez siły rosyjskie podczas okrutnych kampanii prowadzonych w ramach wspierania reżimu Asada. Syryjscy negocjatorzy powiedzieli, że nowy rząd chce zwrotu funduszy, które zostały przekazane przez poprzedni reżim do Rosji. Według rejestrów celnych w latach 2018-2019 syryjski bank centralny wysłał około 250 milionów dolarów do banku państwowego w Moskwie. Członkowie rodziny Asadów, którzy zbili fortunę na monopolach biznesowych i łapówkach, kupili również apartamenty o wartości ponad 40 milionów dolarów w luksusowych wieżowcach w Moskwie.
źr. ISW, Wall Street Journal
