Wagnerowcy w Afryce po puczu Prigożyna. Po staremu, rebelia czy zmiana szefa?

Gdy Jewgienij Prigożyn zbuntował się, wszyscy skupiali się na wagnerowcach w Rosji i na Ukrainie, na ich roli w wojnie Moskwy z Kijowem. Tymczasem nie można zapominać, że tysiące tych najemników służy w paru afrykańskich krajach. Na ogół można ich uznać za filar obecności rosyjskich wpływów w tych państwach. I to był i jest jeden z atutów Prigożyna w negocjacjach z Moskwą. Nawet gdyby Putin chciał brutalnie rozprawić się z Prigożynem, nie może ignorować znaczenia obecności wagnerowców w Afryce dla celów Rosji.

Wielu wagnerowców z doświadczeniem bojowym na Ukrainie zostanie teraz zapewne przeniesionych do Afryki. Prigożyn nie okazał żadnych osobistych pretensji do prezydenta Putina. Kraje afrykańskie mogą postrzegać to raczej jako jakieś różnice wewnątrz elity niż działanie przeciwko rządowi.

W poniedziałek Siergiej Ławrow oznajmił, że praca „rosyjskich instruktorów wojskowych w Republice Środkowoafrykańskiej będzie kontynuowana”. Podobnie w Mali – powiedział szef rosyjskiej dyplomacji w wywiadzie dla RT, odpowiadając na prośbę o skomentowanie doniesień, że wydarzenia z 24 czerwca w Rosji wywołały panikę wśród partnerów Rosji w Afryce. Ławrow twierdzi, że paniki nie ma, ale parę telefonów od partnerów Moskwy w Afryce dostał. Wciąż przygotowywany jest szczyt Rosja-Afryka w Petersburgu pod koniec lipca.

Nie wiadomo wciąż, kto będzie kontrolował wagnerowców w Afryce: nadal Prigożyn, choć już z Białorusi, czy przejdą oni bezpośrednio pod nadzór ministerstwa obrony. Trzecia opcja, przejęcie afrykańskich aktywów przez jakiegoś innego oligarchę, wydaje się mało prawdopodobne. Tym bardziej, że USA i Francja będą starały się wykorzystać rebelię Prigożyna w Rosji do wyeliminowania wpływów rosyjskich – głównie w postaci obecności wagnerowców – w różnych krajach Afryki.

W Mali są pewne problemy na linii junta wojskowa – wagnerowcy. Podobno wojskowi z Bamako mają problem z regularnym płatnościami dla rosyjskich najemników. Chodzi o ok. 1,6 tys. ludzi. Z kolei według ambasadora Rosji w Republice Środkowoafrykańskiej (RŚA) w lutym 2023 r. w kraju przebywało 1890 „rosyjskich instruktorów". Bojownicy Wagnera przybyli do kraju oficjalnie jako doradcy i szkoleniowcy wojskowi. Służą również w ochronie prezydenta Touadery. Wsparcie wagnerowców umożliwiło mu reelekcję w 2020 roku. W zamian za to wsparcie Grupa Wagnera otrzymała koncesje na wydobycie surowców, takich jak diamenty, złoto i drewno.

Jeszcze ważniejsi dla Kremla są wagnerowcy w Sudanie pogrążonym w wojnie domowej dwóch obozów, mniej lub więcej, bliskich Rosji. Spółka zależna należącej do Prigożyna firmy M-Invest, Meroe Gold, kierowana przez bliskiego przyjaciela Prigożyna, Michaiła Potemkina, została założona w Sudanie. Działała przez kilka lat, dopóki USA nie nałożyły na nią sankcji. Wówczas ludzie Prigożyna i jego wspólnicy sudańscy zarejestrowali sudańską spółkę, która kontynuuje proceder wydobycia i wywożenia złota z Sudanu. Wagnerowcy wspierają też jedną ze stron wojny domowej, Siły Szybkiego Wsparcia (RSF) gen. Dagalo.

Co jeśli Putin zostawi swojego byłego sojusznika, aby kontynuował swoje operacje z dala od Moskwy? Wtedy Afryka byłaby dobrą bazą dla Prigożyna. Zwłaszcza, że działalność mógłby kontynuować z Białorusi, której dyktator ostatni był na Czarnym Lądzie bardzo aktywny. Nie można więc obecnie wykluczyć, że Prigożyn nadal będzie zarządzał rosyjskimi aktywami w Afryce – choć już z Białorusi.

Cokolwiek się stanie, wagnerowcy pozostaną obecni na kontynencie, z Prigożynem lub bez niego. Ponieważ kiedy państwa podpisują umowę z Grupą Wagnera, podpisują ją przede wszystkim z Moskwą.

lena