Wojna domowa w Sudanie. Armia zdobyła pałac prezydencki, klęska RSF w Chartumie

Sudańskie wojsko rozpoczęło ofensywę w celu odbicia pałacu prezydenckiego po przełamaniu dwuletniego oblężenia swojej kwatery głównej pod koniec stycznia i uzyskaniu pełnej kontroli nad miejscowością East Nile 7 marca.

Pierwsza faza operacji rozpoczęła się w niedzielę od wysiłków zmierzających do odizolowania RSF w pałacu. W poniedziałek jednostki z korpusu pancernego SAF z powodzeniem połączyły się ze swoimi odpowiednikami w dowództwie generalnym, znajdującym się na wschód od pałacu prezydenckiego, kończąc okrążanie bojowników RSF stacjonujących w pałacu i innych kluczowych budynkach w centrum Chartumu.

Gdy pętla się zaciskała, RSF próbowały uciec z pałacu i okolic w środę wieczorem, ale ich ucieczka została udaremniona, ponieważ zostali zdziesiątkowani przez nieustanny atak SAF. Operacja SAF mająca na celu uniemożliwienie RSF ucieczki z pałacu prezydenckiego doprowadziła do zniszczenia dziesiątków pojazdów RSF i śmierci wielu bojowników wzdłuż Al-Qasr Avenue, gdy próbowali wyrwać się z okrążenia.

Do czwartkowego popołudnia jednostki SAF z dowództwa generalnego zdobyły kluczowe miejsca, takie jak budynek Sudańskiego Centrum Kuwejckiego i most Mek Nimr, oba położone kilkaset metrów na wschód od pałacu prezydenckiego, co sprawiło, że zdobycie pałacu prezydenckiego stało się nieuchronne.

W wydanym oświadczeniu rzecznik armii gen. bryg. Nabil Abdallah stwierdził całkowite zniszczenie sił RSF w centrum Chartumu, w tym zajęcie Wielkiego Rynku i pałacu prezydenckiego, oraz przejęcie znacznych ilości broni wroga. Przedstawiono to zwycięstwo jako decydujący krok w kierunku przywrócenia kontroli nad stolicą i oczyszczenia kraju z tego, co armia nazywa „brudem milicji i jej sojuszników”.

- W nieśmiertelnej bohaterskiej bitwie nasze siły ukoronowały dziś swoje sukcesy na frontach Chartumu, gdzie udało im się zmiażdżyć resztki terrorystów z milicji Al-Dagalo w centrum Chartumu, na Rynku Arabskim, w Pałacu Prezydenckim (symbol suwerenności i godności narodu sudańskiego) oraz w ministerstwach. Dzięki pomocy i prowadzeniu Allaha nasze siły całkowicie zniszczyły personel i sprzęt wroga oraz przejęły duże ilości jego broni i sprzętu we wspomnianych obszarach. Dedykujemy te zwycięstwa naszemu cierpliwemu narodowi i potwierdzamy, że będziemy kontynuować postępy na wszystkich frontach bitewnych, aż do osiągnięcia zwycięstwa poprzez oczyszczenie każdego centymetra naszej ziemi z brudu milicji i jej sojuszników – powiedział rzecznik SAF.

Pałac prezydencki był jedną z najbardziej ufortyfikowanych pozycji RSF, kluczową zarówno dla ich symbolicznej, jak i operacyjnej kontroli nad stolicą i regionem środkowego Sudanu. Upadek pałacu sygnalizuje teraz bliski upadek obecności RSF nie tylko w Chartumie, ale także w całym regionie. W ciągu ostatnich miesięcy siły SAF odbiły pozycje kontrolowane przez RSF, przeprowadzając skoordynowane ofensywy w celu systematycznej neutralizacji ich sił w kilku strategicznych obszarach regionu stołecznego.

Znaczący przełom nastąpił 24 stycznia, kiedy siły SAF połączyły swoje jednostki w północnym Bahri z tymi na południu, częściowo przerywając oblężenie ich kwatery głównej. Pod koniec lutego i na początku marca SAF przejęły pełną kontrolę nad Bahri, znanym również jako Chartum Północny, i miejscowościami wschodniego Nilu, skutecznie kończąc obecność RSF w regionach na północ i wschód od rzeki Nil Błękitny. Zdobycze te utorowały drogę do ostatecznego ataku na pozycje RSF w stolicy.

Pomimo kolejnych krytycznych strat, przywódca RSF Mohamed Hamdan Dagalo, znany jako Hemedti, obiecał kontynuować walkę. Bitwa o Chartum przeniesie się teraz na obszary kontrolowane przez RSF w południowych dzielnicach mista, takich jak Gabra, Soba i Jebel Awlia, gdzie RSF ma ograniczone możliwości obronne. Jest mało prawdopodobne, że utrzyma kontrolę nad tymi obszarami bez znacznych posiłków.

Jednak jedyna pozostała droga zaopatrzenia dla RSF do Chartumu, most Jebel Awlia Dam, jest jednopasmową przeprawą, co sprawia, że natychmiastowe posiłki na dużą skalę są mało prawdopodobne. Niedawne wycofania oddziałów RSF w kierunku Darfuru sugerują strategiczny odwrót, sygnalizując przejście do kampanii w stylu rebelii w regionach pustynnych, gdzie RSF ma silniejsze wsparcie lokalne.

W czwartek rano Siły Szybkiego Wsparcia zdobyły strategiczne pustynne miasto Al-Maliha w północnym Darfurze. Posunięcie to na razie spowalnia wysiłki SAF mające na celu wzmocnienie oblężonych sił rządowych w El Fasher, stolicy Darfuru Północnego.

RSF na początku wojny przejęły kontrolę nad ważnymi instalacjami miejskimi, takimi jak pałac prezydencki, międzynarodowe lotnisko w Chartumie i siedziba nadawcy państwowego w Omdurmanie. Upadek pałacu prezydenckiego stanowi zarówno taktyczne, jak i symboliczne zwycięstwo sudańskiej armii, potwierdzając jej legitymację w stolicy i oznaczając decydujący punkt zwrotny w konflikcie. Przyspiesza to koniec RSF w Chartumie i umacnia niekwestionowaną kontrolę sudańskiej armii nad całym regionem stołecznym.

Junta wojskowa, która od początku konfliktu operuje z Port Sudan, prawdopodobnie przeniesie się teraz z powrotem do Chartumu, gdy RSF zostaną wyrzucone z obszarów, które nadal kontrolują na południu miasta. Port Sudan, miasto nad Morzem Czerwonym, około 800 kilometrów na północny wschód od Chartumu, ma kluczowe znaczenie gospodarcze i polityczne, służąc jako kluczowy szlak handlowy i pomocowy dla kraju, a także jako faktyczna stolica po tym, jak rząd Sudanu przeniósł się do miasta z powodu wojny.

Na początku lutego dowódca SAF i lider junty generał Abdel Fattah Al-Burhan ogłosił utworzenie nowego technokratycznego rządu, który miałby służyć jako „rząd tymczasowy lub rząd wojenny”. Źródła poinformowały agencję Reuters w lutym, że rząd nabierze kształtu po odzyskaniu Chartumu przez armię. W reakcji  RSF i inni rywale armii rządowej, w tym SPLM-N, grupa kontrolująca duże obszary stanu Południowy Kordofan, ogłosiły plany utworzenia równoległego rządu. 4 marca RSF i jej sojusznicy podpisali tymczasową konstytucję dla „Nowego Sudanu”. Konstytucja określa nowy rząd federalny i świecki system państwowy dla kraju.

SAF i sudańscy urzędnicy rządowi potępili próbę ustanowienia równoległego rządu, podobnie jak podmioty zewnętrzne, takie jak Rada Bezpieczeństwa ONZ, która w oświadczeniu prasowym pod koniec lutego stwierdziła, że „takie działania grożą zaostrzeniem trwającego konfliktu w Sudanie”. Polityczne rozwiązanie konfliktu w Sudanie wydaje się być odległą perspektywą. Obie strony negocjowały w przeszłości, a w maju 2023 r. w rozmowach pośredniczyły Stany Zjednoczone i Arabia Saudyjska, ale nie udało im się wdrożyć uzgodnionych zasad nakreślonych w Deklaracji z Dżuddy. W sierpniu 2024 r. Stany Zjednoczone, Arabia Saudyjska i Szwajcaria podjęły próbę wznowienia rozmów, ale nie poczyniono żadnych postępów w sprawie zawieszenia broni, a rozmowy zostały zawieszone na czas nieokreślony.

Sudan pozostaje bez stałej konstytucji, odkąd w wyniku wojskowego zamachu stanu, po prawie 30 latach rządów, obalony został w 2019 roku Omar Baszir. W 2021 r. kolejny wojskowy zamach stanu, kierowany przez Burhana (SAF) i wspierany przez RSF (Siły Szybkiego Wsparcia), oddał władzę w ręce junty, obalając cywilno-wojskowy rząd tymczasowy. W kwietniu 2023 roku dotychczasowi sojusznicy (SAF i RSF) rzucili się sobie do gardeł. Wybuchła nadzwyczaj krwawa wojna domowa.

Całkowita liczba ofiar śmiertelnych w całym kraju do tej pory może wynieść nawet 150 000 osób, według szacunków rządu USA i Laboratorium Badań Humanitarnych Uniwersytetu Yale. W lutym ONZ oszacowała, że ponad 12,5 miliona ludzi, czyli prawie 25% populacji, zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów w wyniku konfliktu. Zarówno RSF, jak i sudańskie wojsko zostały oskarżone o zbrodnie wojenne. Na początku stycznia Departament Stanu USA oświadczył, że działania RSF w sudańskim regionie Darfur stanowiły ludobójstwo i nałożył sankcje na Hemedtiego. Zaledwie tydzień później Stany Zjednoczone nałożyły również sankcje na Burhana.