Oprócz tego najmłodsi pacjenci spędzają dużo czasu wśród rówieśników w żłobkach, przedszkolach, szkołach i innych placówkach edukacyjno-opiekuńczych, co także nie sprzyja profilaktyce chorób dziecięcych. Jakie to choroby i w jaki sposób się przed nimi chronić?
Choroby zakaźne u dzieci – lista. Najpopularniejsze choroby wieku dziecięcego
Choroby zakaźne charakterystyczne dla wieku dziecięcego (co nie oznacza oczywiście, że nie mogą zapaść na nie dorośli bez zbudowanej odporności), rozwijają się w większości przypadków na tle wirusowym. Wśród tych schorzeń można wyróżnić:
• ospę wietrzną, którą dziecko może zarazić się drogą kropelkową lub przez kontakt z wydzieliną pochodzącą z pęcherzyków wykształcających się z wysypki (a później pękających i zmieniających się w strupki);
• odrę, która dzięki wdrożeniu powszechnych szczepień, jest dziś spotykana dość rzadko. Niemniej, do zakażenia wywołującym ją wirusem także dochodzi drogą kropelkową (są na nie narażone najbardziej dzieci do ukończenia 12 miesiąca życia – a więc te, u których nie można jeszcze podać szczepionki). Odra przebiega z wysoką gorączką, nieżytem nosa, kaszlem oraz światłowstrętem. Na skórze pojawia się czerwona wysypka, która – w miarę upływu czasu ciemnieje, a później skóra pokryta zmianami zaczyna się złuszczać;
• świnkę – a tak naprawdę nagminne zapalenie przyusznic. To choroba, w przebiegu której dochodzi do bolesnego obrzęku ślinianek przyusznych, co powoduje charakterystyczny objaw w postaci zwiększenia obwodu szyi. Wirusem wywołującym świnkę można zarazić się drogą kropelkową, a także poprzez kontakt ze śliną zakażonej osoby. Choroba przebiega z gorączką, a u niektórych dzieci pojawiają się objawy ze strony układu pokarmowego – w tym nudności, wymioty, bóle brzucha, brak apetytu;
• różyczkę, czyli chorobę wirusową, która u większości dzieci ma łagodny przebieg i nie powoduje powikłań (w jej trakcie pojawia się gorączka, czerwona wysypka, a węzły chłonne ulegają powiększeniu), natomiast jest niezwykle groźna dla płodu w sytuacji, w której do zakażenia dojdzie u kobiety ciężarnej;
• mononukleozę, „trzydniówkę”, zakażenie pneumokokami oraz meningokokami i inne.
Chorobę zakaźną, którą obserwuje się również najczęściej w wieku dziecięcym, jest szkarlatyna – nazywana także płonicą. W odróżnieniu od schorzeń opisanych powyżej, jest to jednak choroba bakteryjna, wywoływana przez niektóre szczepy paciorkowca. Przenosi się drogą kropelkową. Swoją nazwę zawdzięcza przede wszystkim charakterystycznemu objawowi w postaci rumienia na policzkach. Leczenie wymaga zastosowania antybiotykoterapii.
Oczywiście dzieci – podobnie jak dorośli – zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym, często zapadają na przeziębienie lub grypę. I choć żadna z tych chorób nie jest charakterystyczna wyłącznie dla wieku dziecięcego, to właśnie często maluchy (mające wielogodzinny kontakt z rówieśnikami) są źródłem zakażenia wśród domowników.
Rozwój choroby wirusowej u dziecka – kiedy zgłosić się do lekarza?
Niektóre choroby zakaźne u dzieci – a zwłaszcza choroby dziecięce z wysypką – wymagają wizyty u pediatry w celu przeprowadzenia diagnostyki różnicującej. Z uwagi na ten wspomniany objaw (a więc wysypkę), a także towarzyszącą mu gorączkę, symptomy ze strony układu oddechowego, zmęczenie i płaczliwość, nie każdy rodzic będzie dokładnie wiedział, jaki wirus wywołał chorobę u jego dziecka.
Oczywiście do pediatry należy zgłosić się także, gdy stan małego pacjenta – pomimo wdrożenia leczenia i łagodzenia objawów – nie poprawia się lub wręcz pogarsza. Do takich okoliczności zaliczamy nieustający i nie słabnący kaszel, trudności w oddychaniu i świszczący oddech, gorączkę powyżej 38 stopni Celsjusza, zaburzenia świadomości, długotrwałą biegunkę lub wymioty (stwarzające ryzyko odwodnienia) czy nadkażenie bakteryjne zmian skórnych towarzyszących chorobie.
Choroby wieku dziecięcego a kwestia odporności i profilaktyki
Tak, jak zostało to już wspomniane powyżej, w okresie dziecięcym u najmłodszych pacjentów odporność swoista (nazywana również odpornością nabytą) dopiero się kształtuje. Na ten proces wpływa przede wszystkim kontakt z patogenami, a oprócz tego inne czynniki w postaci praktykowania zdrowej diety, zapewniania maluchowi właściwej ilości snu i wszystkich innych okoliczności sprzyjających wzmacnianiu i wsparciu pracy układu immunologicznego. W ramach profilaktyki chorób wieku dziecięcego stosuje się z kolei u pociech podstawowe zasady higieny – takie jak nauka mycia rąk przed i po jedzeniu oraz po skorzystaniu z toalety, a także uświadamianie dzieci w kwestii dobrych nawyków higienicznych – w tym przestrzeganie przed pożyczaniem przedmiotów osobistych, mogących być źródłem kontaktu ze śliną czy płynami ustrojowymi rówieśników.
W ramach profilaktyki chorób wieku dziecięcego stosuje się również szczepienia ochronne, skierowane między innymi przeciwko ospie, śwince, odrze i różyczce, a także przeciw krztuścowi czy zakażeniu meningokokami i pneumokokami. Szczepienia te są bezpieczne, a podawane we właściwych dawkach i odpowiednich odstępach czasu, uodparniają organizm na niektóre choroby nawet na całe życie! Jest to szczególnie istotne w kontekście profilaktyki zachorowań u osób dorosłych, które choroby typowe dla wieku dziecięcego przechodzą ciężej i częściej doznają ich powikłań.
Więcej informacji o chorobach wiem dziecięcego, ich leczeniu oraz profilaktyce znajduje się tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/choroby-wieku-dzieciecego.
Źródła:
1. Medical Tribune Polska, Pediatria po Dyplomie, Minisympozjum: choroby zakaźne 06/2012
2. Prof. dr hab. med. L. Szenborn, aktualizacja: lek. M. Wiercińska, Choroba stóp, dłoni i jamy ustnej [w:] Medycyna Praktyczna, 21.02.2023
3. M. Marczyńska, Ospa wietrzna [w:] Pediatria po Dyplomie 06/2012
4. Dr hab. med. L. Szenborn, Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) [w:] Medycyna Praktyczna, 10.11.2016
5. Prof dr hab. n. med. J. Wysocki, Profilaktyka odry, świnki i różyczki – szczepienie budzące wiele kontrowersji [w:] Monografie po Dyplomie 02/2020
6. Lek. M. Wiercińska, Szkarlatyna (płonica) – objawy i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 30.11.2021
