Głosowanie korespondencyjne. Co trzeba wiedzieć o tej formie oddawania głosów?

Wybory na żywo! Zobacz naszą relację wyborczą

Zajrzyj na specjalny serwis wyborczy

Operatorem, który obsługuje głosowanie korespondencyjne, jest Poczta Polska. Odpowiada ona za przekazanie pakietów wyborczych, ich odebranie po oddaniu głosu oraz dostarczenie do odpowiedniej Okręgowej Komisji Wyborczej.

Pierwsze próby wprowadzenia do polskiego systemu prawnego głosowania korespondencyjnego były podejmowane już w 2004 r. Trwały wówczas prace nad ordynacją wyborczą do Parlamentu Europejskiego. Wówczas jednak propozycja dopuszczenia oddawania głosów w tej formie została odrzucona.

Było to związane z licznymi brakami w przygotowaniu przepisów. Głosowanie korespondencyjne zostało ostatecznie wprowadzone do przepisów Kodeksu wyborczego 5 stycznia 2011 r. Od tego czasu były one jednak już kilkukrotnie zmieniane. Na samym początku ta forma głosowania została dopuszczona w odniesieniu do Polaków głosujących za granicą.

Później, w tym samym roku rozszerzono ją o inne osoby – o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. W 2014 r. natomiast nie było już wątpliwości, kto może głosować korespondencyjnie. To prawo uzyskali bowiem wszyscy wyborcy w Polsce.

Autorzy projektu zmiany ustawy twierdzili, że głównym założeniem zmian w tym zakresie była realizacja wynikającej z Konstytucji RP zasady powszechności, co pozwala na zwiększenie frekwencji wyborczej. Mimo tego po wyborach prezydenckich i parlamentarnych w 2015 r. okazało się, że z tej formy głosowania skorzystało znacznie mniej niż 1 proc. wyborców. Ponadto wiele osób korzystających z dostarczonych im pocztą kart do głosowania popełniało dodatkowo liczne błędy proceduralne. Przez to część głosów przesłanych korespondencyjnie musiała być uznana za nieważne.

Obecnie do uczestnictwa w tego typu wyborach są uprawnione szczególne grupy osób. Po pierwsze, po nowelizacji przepisów z 15 stycznia 2018 r., z takiego rozwiązania mogą skorzystać wyborcy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w rozumieniu Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej.

Ze względu na pandemię koronawirusa taką możliwość w ostatnich latach zyskały także osoby podlegające na dzień głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, o których mówi Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych wśród ludzi. Kto jeszcze może głosować korespondencyjnie? Przepisami Kodeksu wyborczego są objęte również osoby starsze, powyżej 60. roku życia. Nie muszą one zatem pojawiać się osobiście w wyznaczonym dla danego rejonu lokalu wyborczym.

Nie można także zapomnieć, że osoba zgłaszająca chęć wyborów na odległość musi spełniać kilka podstawowych warunków, a więc posiadać polskie obywatelstwo, głosować na terytorium RP, mieć co najmniej 18 lat i prawa wyborcze.

Głosowanie korespondencyjne to rozwiązanie szczególne. To dlatego trzeba się do niego zgłosić. Zamiar głosowania w tej formie należy zgłosić komisarzowi wyborczemu. Maksymalny termin jeśli chodzi o zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego to 15. dni przed dniem wyborów. Wyjątkiem są jedynie wyborcy przebywający na kwarantannie lub izolacji. W ich przypadku maksymalny termin na poinformowanie o chęci uczestnictwa w głosowaniu korespondencyjnym to 5 dni przed wyborami.

Obecnie zgłoszenie do głosowania korespondencyjnego może się odbywać na kilka sposobów. Oprócz standardowej formy ustnej i pisemnej istnieje możliwość przesłania go w formie elektronicznej, przy pomocy profilu zaufanego lub e-dowodu.

Każde ze zgłoszeń do głosowania korespondencyjnego powinno zawierać niezbędne elementy. Należą do nich:

• imię (lub imiona) i nazwisko wyborcy,
• imię ojca,
• data urodzenia,
• numer PESEL wyborcy,
• oświadczenie o wpisaniu do rejestru wyborców w danej gminie,
• oznaczenie wyborów, z którymi związane jest dane zgłoszenie,
• określenia adresu, na który ma być wysłany pakiet wyborczy.

Brak którejkolwiek z wymienionych wyżej informacji powoduje, że głosowanie korespondencyjne nie będzie możliwe i wniosek o przesłanie pakietu wyborczego nie zostanie zaakceptowany. Wypełnianie zgłoszenia w formie papierowej bywa czasochłonne, dlatego warto skorzystać z formularza online.

To kolejne narzędzie udostępnione w ramach powszechnej cyfryzacji czynności urzędowych.

Aby zgłosić się do wyborów korespondencyjnych online, należy wejść na stronę internetową www.gov.pl i wybrać e-usługę pt. „Zgłoś zamiar głosowania korespondencyjnego dla osób głosujących w Polsce”. Następnie wystarczy wybrać przycisk „Zgłoś zamiar głosowania” i zalogować się swoim profilem zaufanym lub e-dowodem.

Jeśli chodzi o to pierwsze rozwiązanie, może z niego skorzystać każda osoba posiadająca rachunek bankowy. Wówczas, by zalogować się do profilu zaufanego, trzeba uzupełnić swoje dane z logowania na konto. Gdy uda się już zalogować na profil zaufany lub uruchomić e-dowód, należy sprawdzić dokładnie swoje dane. Konieczne jest podanie informacji niezbędnych do kontaktu z urzędem, a więc adresu e-mail i/lub numeru telefonu.

Gdy pakiet ma być wydany osobie z niepełnosprawnością, potrzebującej nakładki Braille’a, dodatkowo trzeba zaznaczyć odpowiednie oświadczenia oraz dołączyć aktualne orzeczenie o niepełnosprawności. W ramach zgłoszenia online można wybrać sposób odbioru pakietu, zaznaczając okienko osobistej wizyty w urzędzie lub przekazania na wskazany adres.

Po sprawdzeniu zgłoszenia elektronicznego trzeba je podpisać elektronicznie, poprzez podanie kodów autoryzujących, oraz kliknąć przycisk „Wyślij”. Na samym końcu należy odebrać potwierdzenie wysyłki. Jest ono przekazywane na skrzynkę na koncie „Mój GOV”. Można do niej wejść, kierując się na prawy, górny róg podczas logowania.

Wówczas trzeba już tylko czekać na pakiet wyborczy. Warto w tym przypadku śledzić informacje, które są przesyłane na skrzynkę „Mój GOV” i prywatny e-mail podany podczas rejestracji.

Pakiet wyborczy to zestaw dokumentów, dzięki któremu możliwe jest prawidłowe oddanie głosu w danych wyborach. Jego skład, zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego, jest taki sam. Taki pakiet obejmuje zatem: kopertę zwrotną, kartę lub karty do głosowania (w zależności od rodzaju wyborów), kopertę na kartę do głosowania, instrukcję głosowania oraz oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie głosowania.

Dodatkowo do tego zestawu może zostać na prośbę dołączona karta lub karty do głosowania sporządzone w alfabecie Braille’a. Dzięki temu osoby niewidome mogą także decydować o tym, który z kandydatów zwycięży w wyborach.

Istnieją dwie ścieżki odbioru pakietu wyborczego. Po pierwsze, może on zostać wysłany na adres podany w zgłoszeniu. Drugim rozwiązaniem jest natomiast przekazanie pakietu wyborczego do urzędu. Bez względu na miejsce, w którym pakiet wyborczy się pojawi, trzeba pamiętać o tym, żeby mieć ze sobą w pogotowiu dokument potwierdzający tożsamość. Należy go okazać kurierowi lub urzędnikowi. Tylko wtedy wydadzą oni dokumenty niezbędne do uczestnictwa w wyborach.

Co niezwykle ważne, przy nieobecności wyborcy w trakcie wizyty pracownika Poczty Polskiej z pakietem do głosowania w skrzynce oddawczej (albo w drzwiach mieszkania, gdy takowej nie ma) umieszczane jest zawiadomienie o terminie doręczenia powtórnego. Ze względu na obowiązujące terminy wyborcze nie może być on jednak dłuższy niż 1 dzień od terminu pierwszego doręczenia.

Aby oddać swój głos w wyborach korespondencyjnych, należy tak samo jak przy osobistej wizycie w komisji wyborczej zaznaczyć znak „X” w okienku z wybranym kandydatem lub kandydatami (w zależności od tego, co to za wybory). Kartę ze swoją decyzją oraz oświadczenie w kwestii tajności głosowania należy następnie umieścić w przeznaczonej do tego kopercie i szczelnie ją zakleić. Tak przygotowany zestaw jest gotowy do przekazania uprawnionym do tego osobom.

Po oddaniu głosu w wyborach korespondencyjnych niezbędne jest jego przekazanie do właściwej ze względu na rejestr wyborców obwodowej komisji wyborczej. Odpowiedzialność w tym przypadku spoczywa na przedstawicielu Poczty Polskiej. Odbiera on zamkniętą kopertę zwrotną na podstawie dokumentu potwierdzającego tożsamość wyborcy, który mu ją przekazuje. Bardzo ważne są w tym przypadku terminy, których nie można przekroczyć.

Jeśli pracownik Poczty Polskiej kierowany jest po odbiór koperty zwrotnej z kartą lub kartami do głosowania z domu lub mieszkania, maksymalny termin odbioru to dzień roboczy poprzedzający dzień wyborów (czyli np. jeśli wybory są w niedzielę, to pracownik Poczty Polskiej musi się zgłosić po pakiet maksymalnie w czwartek). Ten termin ulega jednak wydłużeniu do aż 3. dni roboczych w przypadku, gdy pakiet wyborczy jest dostarczany przez wyborcę osobiście do wybranej placówki Poczty Polskiej.

Wypełnione i zabezpieczone kopertami karty do głosowania przekazywane są przez tego operatora do właściwej obwodowej komisji wyborczej w dniu wyborów, w trakcie trwania głosowania. Takie karty trafiają następnie do urny wyborczej, a ich zawartość podlega weryfikacji i właściwej kalkulacji głosów. Gdy z różnych względów dostarczenie kopert z kartami do głosowania przez Pocztę Polską do obwodowej komisji wyborczej okaże się niemożliwe, niezbędne jest niezwłoczne przesłanie dokumentów z głosami na wybranych kandydatów do dyrektora delegatury Krajowego Biura Wyborczego.

Decydując się na oddanie głosu korespondencyjnie, nie musimy się martwić o ponoszenie dodatkowych kosztów. Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu wyborczego taka forma wyboru kandydatów w wyborach jest bezpłatna. Koszty ponosi Państwo.

Przesyłka pakietu, jak i jego przekazanie pracownikowi Poczty Polskiej już z wypełnionymi drukami jest zwolniona z opłat pocztowych, a informacja na ten temat jest umieszczana na kopercie, w której przekazywany jest pakiet wyborczy.

Polska nie jest wyjątkiem, jeśli chodzi o możliwość głosowania korespondencyjnego. Ta metoda wyborów dostępna jest bowiem m.in. w większości państw europejskich, w tym w Austrii, Belgii, Danii, Estonii, Niemczech, Norwegii, Szwajcarii, Francji, Hiszpanii czy też Wielkiej Brytanii. Głosowania pocztowe różnią się w nich w kwestii m.in. dostępności dla różnych grup wyborców czy też terminu, w którym można przesłać swój głos. Dostępne są także specjalne procedury w tym zakresie.

Doskonałym tego przykładem jest tzw. postal-voting on demand. Ta odmiana głosowania korespondencyjnego dostępna dla Hiszpanów pozwala na wybieranie kandydatów przez osoby, które wiedzą, że nie będzie ich w dniu wyborów w miejscu zamieszkania, gdzie znajduje się lokal wyborczy.

Spośród innych, ciekawych informacji na temat głosowań korespondencyjnych w Europie warto wiedzieć także o tym, że w Szwajcarii ustawodawca pozwolił na głosowanie korespondencyjne wszystkim uprawnionym do tego osobom, bez konieczności wcześniejszego zgłaszania takiego zamiaru. Jeśli chodzi natomiast o głosowanie w Wielkiej Brytanii – na to w formie korespondencyjnej można uzyskać zezwolenie do poszczególnych wyborów lub stałe, którego nie trzeba już odnawiać.

Głosowanie korespondencyjne podlega ciągłej ewolucji, co widać doskonale na tle krajów europejskich. Jest to rozwiązanie, z którego w przyszłości będzie korzystać coraz więcej osób i w związku z tym będzie ono jeszcze modyfikowane. Pozwoli ono na osiągnięcie odpowiedniej frekwencji.

Już teraz tego typu głosowanie jest wspierane przez narzędzia informatyczne. Istnieje szansa, że w przyszłości całkowicie pozbędziemy się papierowego obiegu dokumentów, a weryfikacja tożsamości będzie się odbywać w całości online. Zapewni to szybsze i dokładniejsze przeliczanie oddanych głosów, likwidując konieczność tworzenia dużych komisji i eliminując błędy popełniane przez ludzi.

Przygotowanie do tzw. e-votingu będzie wymagało jednak od Polski wdrożenia niezbędnych działań aż w czterech obszarach, tj.:

• legislacyjnym – by e-voting był zgodny z obowiązującymi przepisami prawa,
• technologicznym – by e-voting spełniał odpowiednie standardy bezpieczeństwa i tempo przeliczania głosów,
• politycznym – e-voting musi znaleźć poparcie polityczne wśród poszczególnych ugrupowań,
• społecznym – by społeczeństwo danego kraju było otwarte na e-voting ze względu na konieczność korzystania z Internetu i wielu innych innowacyjnych rozwiązań.

Można się już spotkać z państwami, które z sukcesem wdrożyły e-voting. Doskonałym tego przykładem jest Estonia. Tak zwany remote Internet Voting to rozwiązanie, z którego w tym kraju skorzystało w wyborach parlamentarnych w 2019 r. aż 247 tysięcy wyborców. Przełożyło się to aż na 28 proc. wszystkich osób, które były uprawnione do głosowania.

Jeśli chodzi natomiast o liczbę wyborców, którzy zdecydowali się wypełnić swoją kartę wyborczą, niemal połowa z nich zrobiła to online. Warto wspomnieć o tym, że liczba e-wyborców w Estonii cały czas rośne. Widać to po odsetku głosujących w tej formie, który w latach 2005–2019 urósł z 1,9 proc. do 44 proc..

Estonia to nie jedyny kraj, w którym próbowano już wdrożyć e-voting, stosuje się go lub rozważa się jego stosowanie. Duże doświadczenie w tej kwestii posiadają także Stany Zjednoczone, Holandia czy też Wielka Brytania. E-voting to znak naszych czasów i trzeba się z tym liczyć, że z roku na rok będzie coraz częściej stosowanym rozwiązaniem, szczególnie ze względu na rozwój społeczeństwa informatycznego. Pozwoli ono jednocześnie na trafienie do różnych grup docelowych wyborców, szczególnie tych młodych, którzy nie chcą tracić czasu na wizytę w lokalu wyborczym.

Aby wprowadzenie e-votingu było skuteczne, należy obserwować podobne wdrożenia w krajach z doświadczeniem w tym zakresie. Pozwoli to na uniknięcie błędów w trakcie głosowania i liczenia głosów. To bardzo ważne, biorąc pod uwagę, jak bardzo jest to odpowiedzialne zadanie. Już jeden głos może bowiem zrobić sporą różnicę, zmieniając zupełnie scenę polityczną w kraju.

CZĘSTO ZADAWANE PYTANIA

W zgłoszeniu do głosowania korespondencyjnego muszą być zawarte takie informacje jak: imię (lub imiona) i nazwisko wyborcy, imię ojca, data urodzenia, numer PESEL wyborcy, oświadczenie o wpisaniu do rejestru wyborców w danej gminie, oznaczenie wyborów, z którymi związane jest dane zgłoszenie, określenia adresu, na który ma być wysłany pakiet wyborczy. Brak któregokolwiek z wymienionych wyżej elementów powoduje, że głosowanie korespondencyjne nie będzie możliwe i wniosek o przesłanie pakietu wyborczego nie zostanie zaakceptowany.

Głosowanie korespondencyjne daje wyborcom możliwość oddania głosu bez konieczności wychodzenia z domu. Jest to szczególnie ważne dla osób starszych, niepełnosprawnych lub mieszkających w odległych miejscowościach. Głosowanie korespondencyjne jest również wygodne dla osób, które nie mogą wziąć wolnego dnia w pracy, aby oddać głos w dniu wyborów.

Aby móc skorzystać z głosowania korespondencyjnego, należy być wpisanym do rejestru wyborców w danej gminie oraz posiadać numer PESEL. Ponadto, należy złożyć wniosek o przesłanie pakietu wyborczego w formie pisemnej lub elektronicznej.

Nie ma dodatkowych kosztów związanych z głosowaniem korespondencyjnym. Koszty związane z przesłaniem pakietu wyborczego oraz zwróceniem wypełnionej karty do głosowania ponosi operator, czyli Poczta Polska. Wyborca nie musi ponosić żadnych dodatkowych opłat.

Pakiet wyborczy zostanie przesłany na adres podany przez wyborcę w zgłoszeniu do głosowania korespondencyjnego. W skład pakietu wchodzą: karta do głosowania, koperta na kartę do głosowania, koperta zwrotna, instrukcja wypełnienia karty do głosowania oraz informacja o sposobie oddania głosu. Po otrzymaniu pakietu wyborczego, wyborca musi wypełnić kartę do głosowania, umieścić ją w kopercie na kartę do głosowania, a następnie umieścić tę kopertę w kopercie zwrotnej. Koperta zwrotna musi być podpisana przez wyborcę oraz opieczętowana. Następnie należy ją przesłać na adres wskazany na kopercie zwrotnej.

Wypełnioną kartę do głosowania należy umieścić w kopercie na kartę do głosowania, a następnie umieścić tę kopertę w kopercie zwrotnej. Koperta zwrotna musi być podpisana przez wyborcę oraz opieczętowana. Następnie należy ją przesłać na adres wskazany na kopercie zwrotnej. Można to zrobić za pomocą Poczty Polskiej lub za pomocą kuriera.

Głosowanie korespondencyjne nie jest związane z dodatkowymi ryzykami, jeśli wyborca przestrzega zasad i terminów określonych w przepisach. Jednakże istnieje ryzyko, że karta do głosowania nie zostanie dostarczona na czas lub zostanie zgubiona w trakcie przesyłki. Dlatego ważne jest, aby wyborca złożył wniosek o przesłanie pakietu wyborczego z odpowiednim wyprzedzeniem oraz aby przesłał wypełnioną kartę do głosowania na kilka dni przed dniem wyborów.

Tak, osoby przebywające za granicą również mogą skorzystać z głosowania korespondencyjnego. W tym celu należy złożyć wniosek o przesłanie pakietu wyborczego do konsulatu RP w danym kraju lub do dyplomatycznego przedstawicielstwa RP. Należy jednak pamiętać, że terminy składania wniosków oraz przesyłania kart do głosowania mogą być różne w zależności od kraju, w którym przebywa wyborca.

Nie, głosowanie korespondencyjne jest dostępne tylko w niektórych wyborach. Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego, głosowanie korespondencyjne jest dostępne w wyborach do Sejmu, Senatu, Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach samorządowych.

Tak, można zrezygnować z głosowania korespondencyjnego po złożeniu wniosku. W tym celu należy złożyć oświadczenie o rezygnacji z głosowania korespondencyjnego w formie pisemnej lub elektronicznej. Oświadczenie musi zostać złożone przed upływem terminu składania wniosków o przesłanie pakietu wyborczego. Po złożeniu oświadczenia, wyborca będzie mógł oddać głos w tradycyjny sposób, w lokalu wyborczym.

lena